SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3128)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
Rímur af Flóres og Leó 1Rímur af Flóres og Leó – fyrsta ríma
RÍMUR AF FLÓRES OG LEÓ
Bálkur:Rímur af Flóres og Leó
Fyrsta ljóðlína:Diktuðu sögur og Sónar vers
Höfundur:Bjarni Jónsson Borgfirðingaskáld
bls.3–18
Viðm.ártal:≈ 1625
Flokkur:Rímur
Rímur af Flóres og Leó
Fyrsta ríma Ferskeytt 1 Diktuðu sögur og Sónar vers sagna meistarar forðum, gekk þeim jafnan gott til þess að gleðja þjóð með orðum. 2 Gjörist nú fólki gamanið leitt og gleðinnar eftirlæti, það er nú ekki þorpið neitt, sem þykir á skemmtun mæti. 3 Vílast upp við vesaldar bú og verður ei neitt að gamni, sögunum fáir sinna nú, þó sitji hljóðir í ranni. 4 Þó hermi menn í hvörri krá helgar sögur og frœði, hér um landið leit eg fá, sem lag hafa rétt við kvœði. 5 Þykir mörgum ljótlegt lag á ljóðaefni hreinu, ef guðspjöllum og Bósa brag er blandað saman í einu. 6 Um guð skal ei tala með glens né spé í gleðinnar heimsku safni, betur hœfir sig beygi öll kné hans blessuðu dýrðar nafni. 7 Heldur er sú hegðun fín og hneykslið langtum minna, hafa til lofs í húsum sín þá hjúin lítið vinna. 8 Heilög kvœði eru heiðurs verð, ef hegðun fengi góða, þó eru ekki þar um gerð, þau séu kvéðin til fljóða. 9 Það var hér fyrr í sveitum siðr, að sögur þuldu karlar, nú eru um landið lagðar niðr ljóð og rímur allar. 10 Söng og tefldi sérhvör glaðr, en sumir léku á strengi, situr nú hvör sem sofandi maðr, sinnir um kvæði engi. 11 Þenkja sumir með þögn í bú, hvað þurfi menn að snæða, nokkrar líka um kapal og kú konur við bændur ræða. 12 Oftast hvör sá auður í hrúgr eykst með lífsins bangi, maðurinn hlýtur að bogra bjúgr, þó bylgjótt þanninn gangi. 13 Því hef eg lítið ljóða vers látið af munni hrjóta, út að rýma, það er til þess, þögn og hugsun ljóta. 14 Seint þó veiti saman að slá Suðra gjaldið fríða, máske hitti eg einhvörn á sem erindum vilja hlýða. 15 Ljótt er það fyrir lærðan klerk, sem landið á upp að byggja, að láta drottins dýrðarverk dulin í hylming liggja. 16 Ágætt hef eg œvintýr eitt í huga mínum. Þar má sjá hvað drottinn dýr dásamlegur er sínum. 17 Líka vel hvað lyginn og slægr lymsku svikarinn djarfi alla tíma ár og dægr er að sínu starfi. 18 Bið eg alla bragna þess, sem bögurnar skrifa og lœra, að lýta ei mín ljóða vers né laginu burt úr fœra. 19 Mansöngs þáttur margan lýr, menn því hljóðir sitja, en mig bernskan áfrarn knýr upphafs sögunnar vitja. 20 Forðum tíma réð fyrir Róm ríkur keisari lengi. Hans var kvonguð hefðin fróm, hafði veglegt mengi. 21 Octovianus hét öðling fríðr, efldur trúar ljóma, kristinn sá var buðlung blíðr, bar hann því margan sóma. 22 Sætu nafn hvört siklings var, sagan vill ekki inna, á sér dyggðir allar bar erleg herrans kvinna. 23 Guðhrædd sú var gullhlaðs rein og góðra kvenna líki, ei fannst þvílík önnur nein í öllu Rómaríki. 24 Keisaranum kær var frú kurteislega með snilli, öngvan lengi áttu nú arfann sín á milli. 25 Þau höfðu bæði um hyggju múr hugarangrið skæða. Keisarinn eitt sinn kom til frúr, við kvinnuna gjörir so ræða: 26 „Það eg ei veit hvað þýðir slíkt“, við þorngrund keisarinn ræðir, „æ mig gjörir að angra ríkt, þú engin börnin fæðir.“ 27 „Sæti herra“, svaraði frú, „syrgið ei brestinn þenna, eg það vona ei sé nú yður né mér að kenna.“ 28 En það skeði á öðlings garð þá endast þeirra ræða, þengils kvinna þunguð varð, þá réð tvö börn fæða. 29 Skýrra sveina sköpun var fróm með skinn og holdið hvíta, öngva mátti um allan Róm elskulegri líta. 30 Keisarinn móður eina á, illúðlega á velli, kyndug var sú, klók og flá, komin þó langt i elli. 31 Keisarans hatur til kvinnu fékk kerling illsku rauða, hugsaði oft með flærðar flekk frúnni að afla nauða. 32 Svikul talar við sjóla nú: „Son minn“, gjörir hún ræða, „yðar af getnað ekta frú ei má tvö börn fæða. 33 Ætla eg hún hafi annan lagt á arm sinn, herrann góði.“ Öðling því gaf öngva vakt, ekki gegndi hann fljóði. 34 Í hús það bograr bölvuð nú, bundin satans pílu, með sínum börnum siklings frú sængur lá í hvílu. 35 „Lifnaður þinn í ljósi er nú“, við líneik talar hún skæra, „hefur þú brotið hjúskaps trú við herra minn enn kæra. 36 Vil eg því koma til vegar“, kvað fljóð, „í valdi er þetta mínu, bæði þú og bölvuð jóð skal brenna í eldsins pínu.“ 37 Hljóp þar til, sem hafði jóð í hvílu kvinnan stirða, bæði tók hún börnin góð bölvuð og vildi myrða. 38 Vörðu henni vífin trú, sem voru í salnum inni, so ekki fékk hin illa frú úthellt reiði sinni. 39 Ærðist þá með ógna þrótt og illsku talar með sprengi: „Fyrr skal eg guði gleyma skjótt en gjörist þess óhefnt lengi. 40 Þú hefur börn við öðrum átt en ektaherra þínum, því skal nú og brúði brátt brenna að vilja mínum.“ 41 En sem heyrði orð þau fljóð, auðgrund það nam hryggja, so keisarans varla kvinnan góð kyrr í sæng má liggja. 42 Af veikleik og angri nú í óvit réð að falla, var þá dreypt á vísirs frú með visku og siðsemd alla. 43 Jóðin fögur falda hlíð frúr við hönd þar láta, en hún kyssti börnin blíð, beisklega tók að gráta. 44 Lagði jóð sér bæði á brjóst, blés af þungum anda, því kerling sótti leynt og ljóst lífinu þeirra að granda. 45 Annan dag hið illa fljóð inn fyrir keisarann vendi, lét þá eins og ær og óð arma slægðar kvendi. 46 „Son minn góður“, segir hún nú, „sorgin gjörir mig æra, að þína illu ekta frú ætíð hefur so kæra.“ 47 „Hvað er það helst“, að herrarm tér, „hrella má þitt sinni?“ Ansar fríðum fleina grér: „Mig furðar á heimsku þinni. 48 Þá yðar hugsa um ekta fljóð“, með orðum talar hún megnum, „þá er líkt sem logandi glóð mig leggi senn í gegnum. 49 Sannlega herra sver eg óhrædd, sú hefur lagst hjá manni, veit eg engin verri er fædd í veraldar öllum ranni. 50 Hún réð spilla hrekkjagjörn heiðri jafnan þínum, hefur so fætt sín bæði börn í bölvuðum hórdóm sínum. 51 Aldrei lát þau arfinn þinn né önnur hreppa gæði, þó hún þér kenni, herra minn, sín heljar börnin bæði. 52 Góði son minn, gjör hvað bið“, kvað Grímnirs raddar þilja, „yðar látið æru við það illsku kvendið skilja.“ 53 Herrann þegar heyrði greitt hennar ræðu alla, af sorg varð í óvit eitt öðling strax að falla. 54 Þó nam rakna þengill blíðr í þungri hryggðar snæru, var so reiður vísir fríðr, að varla ansaði hann kæru. 55 „Öngva sýn mér ónáð frú í orðum“, segir hann, „þínum, eg vil straffa auðar brú, þá er hún úr veikleik sínum.“ 56 Þengill hógvær þanninn lætr þessi efnin bíða. Keisarans kvinnan fer á fætr fram þegar stundir líða. 57 Sína lét búa siklings fljóð sæng með pellum hreinum, við ung sín börnin ætíð góð, því ekkert vissi af meinum. 58 Vikur sex sem voru nú frá, að vífið börnin fæddi, hitti frúna herrann þá við hana og so ræddi: 59 „Mig girnir í kirkju að ganga í nótt og guð minn lofa hinn skæra og honum þakka af innstum þrótt, að ertu heilbrigð, kæra.“ 60 Þetta gladdi þorna brú, þá tók dagurinn enda. Keisarinn gekk í kirkju nú, en kvinnan í sæng nam venda. 61 Logandi sér einn lampa hjá lét hún í salnum brenna, hirðin öll og hringa Ná hægan svefn nam kenna. 62 Þegar fornam falska líf, að fólk var allt í svefni, bjó til gamla véla víf voðalegt slægðar efni. 63 Keisarans þénara einum að illa læddist kvendi, hann sér biður að heyra í stað hljótt og með sér *beindi. 64 „Seggurinn hefur þú svarið“, kvað sprund, „sonar míns boði ei neita, eins og honum á alla lund mér áttu hlýðni að veita. 65 Farðu af þínum fötum skjótt og fylkirs leggst hjá kæru, keisarinn ekki kemur í nótt, en kvinnan sefur með væru. 66 Eg skal gefa þér góðan hest, gull og bestu klæði, þetta frúnni þóknast best, þau mun hún launa gæði. 67 Tíu af gulli taka skalt merkr, til ef viltu vinna, eflaust [verður] auðnusterkr, ekki skal eg þig ginna. 68 Drukkið vín hefur drottning nú, djarflega má að ganga, allan vilja af öðlings frú eflaust muntu fanga.“ 69 Þrællinn ansar þegar í stað: „Þanninn illa breyta varla þori eg að voga það, en vant er yður að neita. 70 Fylkir ef það fregnar brátt, fyrir því tek eg að kvíða, mun eg á gálga hengdur hátt og harðan dauðann bíða.“ 71 „Kæri minn þénari“, kerling tér, „keisarann lát þig ei hræða, hvorki þig af honum né mér skal hættlegt angur mæða. 72 Veit eg ei bregst sú vonin mín, þar verður á engin tregða, öllum vilja eftir þín eflaust mun hún sér hegða.“ 73 Glópurinn verstur glataði trú og gamallar vilja fylgdi, fór af sínum fötum nú, til fjárins vinna vildi. 74 Leggst hjá drottning nakinn niðr, neitt þorir ekki að ræða, en ef kvinnan vaknar viðr voðalegt mun hann hræða. 75 Í sænginni liggur sorgum með, sig þorir ekki að bæra, meinti fanga mundi féð, miðla átti kæra. 76 Kirkju strax til kerling hljóp, við keisarann gjörir so róma: „Kom og sjá þann svika glóp sem svívirt hefur þinn blóma. 77 Sagt hef ég þér þar, son minn, frá, hún svikunum ekki týndi, nú henni strákur nakinn var hjá, nógan afmor sýndi. 78 Sæti kom nú son mér með sannleikinn að reyna, í hvílu hjá henni hef eg hann séð holu í gegnum eina.“ 79 Sem það heyrði súta móðr, sorg tók að honum skeiða, í herbergið gekk herrann hl]óðr og heljar kerling leiða. 80 Í húsið koma herrann sá heimsku þrællinn snauði, lést hann sofandi liggja þá og lygndi augum kauði. 81 Sjóli nakið sverð út dró, sér tók fyrir að virða sofandi í sænginni þó segg og frú að myrða. 82 Sér hann kvinnan sefur án þjóst með sætum lífsins anda, miskunnsemin mýkti hans brjóst, mátti henni ei granda. 83 Kerling með sinn klókskaps þrótt við keisarann gjörir so mæla: „Léku þau sér leynt í nótt, létu svefn sig tæla. 84 Hafa þau lengi hórdóm sinn hulið þanninn bæði. Hvað dvelur þig, herra minn, að höggva þau með bræði?“ 85 „Hæfir ei mér“, kvað herrann nú, „hringa grund að myrða.“ Leit hann oft á ljósa frú leynt með ánauð stirða. 86 Sem keisarinn yfir kvinnu stóð, kvalinn í margan máta, dapran bar þá draum fyrir fljóð, so dauflega tók að láta. 87 Í einum skógi auðar Ná úti þóttist standa, ljón eitt henni lagði að þá og líneik vildi granda. 88 Hana klónum greip það grátt og gjörði á jörð að drífa, yfirklæðið allt í smátt af sér þótti rífa. 89 Bæði þótti börn sín með burtu lifandi renna, geyst nú vakna gullskorð réð og grét við drauminn þenna. 90 Börn sín leit fyrst bæði á bauga grundin snjalla; þegar hún hjá sér þénarann sá, þá réð guð ákalla. 91 Keisarann nakið sverð með sér sænginni hjá standa. „Hvör hefur soddan svik“, hún tér, „sárlega gjört mér blanda?“ 92 Ansar kerling auðar gátt, þá er hún í þessum pinum: „Þennan hefur þú hvörja nátt herra fram hjá þínum. 93 Fyrir soddan meinið mest makleg væri þér pína, nú hylur ei lengur, hóran verst, herrann breytni þína.“ 94 Af soddan orðum sár kom geyst sorg að keisara fljóði. „Allan“, segir hún, „sannleik veist, signaður drottinn góði. 95 Kristur veit það, keisari minn, eg kreinkti ei þína æru.“ Hrundu tár á herrans kinn, þá heyrði orðin kæru. 96 „Hvör er sá maður í heimi nú“, hilmir talar af stríði, „ef sæi einn þræl hjá sinni frú, að svikunum ekki trýði?“ 97 Ei fékk kvinnan orðið rætt fyrir aumu sútar kífi, við dauða var henni heldur hætt, því harmurinn þrengdi að lífi. 98 „Hvað skal þetta harma gjálfr?“ hilmir talar af bræði. „Hef eg nú litið sannleik sjálfr, svikul ertu í æði.“ 99 Þegar í stað lét þengill á þénara sína kalla: „Hér megið, mínir seggir, sjá sætu breytni alla. 100 Sáran fyrir þann sorgar brest hún sína krenkti æru, í fangelsið, sem fáið verst, fljótlega setjið kæru.“ 101 Að herrans boði var hringa brú höfð burt ei með náðir, þengill dýr og þénarinn nú þar voru eftir báðir. 102 Keisarinn galt honum kaupið það, sem kerling lofaði greiða, burt hans höfuð af bol í stað buðlung gjörði að sneiða. 103 Sem dagur var ljós um dyrnar út þeim dauða þénara léttu, hengdu á gálga herðabút, en höfuð á stöng upp settu. 104 Læt eg bágan ljóðaklið um lítinn standa tíma, þetta eg öngvum þakka bið, þar er hin fyrsta ríma. |