Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3139)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
TestamentiðFyrsta ljóðlína:Fílemon, stórum gjalds með grúa
Höfundur:Gellert, Christian Fürchtegott
Þýðandi:Jón Þorláksson
bls.306–310
Viðm.ártal:≈ 1800
Tímasetning:
Flokkur:Lífsspeki
Skýringar
„Snúið úr Gellerts kvæðum (Das Testament í Fabeln und Erzählungen 1765, I, bls. 34)
Eptir þrem handritum.“ 1. Fílemon, stórum gjalds með grúagóðfús er höfðings-sinni bar, gat þó ei alla gjört sér trúa né gauðin forðast öfundar hvernig sem hann í mein sér mest margoft annarra græddi brest.
2. Einnig þeir sem hann öfunduðuaðstoðar nuta hans því meir; honum þó sárast hatur buðu hans nágrannar af öllum tveir: Þeir hvíldu ei né létu lon að lasta og spotta Fílemon.
3. Hvar fyrir gjörðu þeir nú þetta? –Því hann svo lukkugefinn var, og honum gæfu sáu setta sem mikið yfir þeirra bar; eða var slíkt ei ærið nóg illvirki fyrir last og róg?
4. Eggjuðu vinir hann að hefnaá hinum sinnar forsmánar, en slíkt var ei til neins að nefna. „Nei, látið þá“ (hann gaf til svar) „af öfund lasta mig sem mest meðan þeim dugur til þess endest!
5. Minn eftir dag þeir munu kunnaað meta hve þeim sómdi lítt mér lukku þeirrar ei að unna allfáir vel sem geta nýtt.“ – Hann deyr, og finnst, sem hér er kennt, hans eftirlátið testament:
6. „Nær dauðinn býður það eg þrjótiþá vil eg öllu mínu fé tveir mínir grannar taki á móti til þess að arfur þeirra sé; af því þeir sjálfir aldrei mér unnt gátu þess að njóta hér.“
7. Fílemons vinir fullir amaformæltu Testamenti því: „Gat eg ei“ (hver einn sagði sama) sýnt honum öfund líka frí? þó lét hann gjörvallt þannig veitt þessum tveimur en mér ei neitt.“
8. Hinir tveir sjá með glöðu geðigjafabréfinu fullnægt þar því viskan mönnum þrek ei léði þeim dögum á til málsóknar, annars hefði þar aldrei fis út komið þeim til hlutskiptis.
9. En þannig fengu þeir án mæðuþennan gjörvallan aura fans. Ó! hversu mjög þeir oft í ræðu upphófu dyggð ens sæla manns! Sjálf rausnin nú, sem hæfði hrós, hann var, og allra tíða ljós.
10. Gat testamentis-gjöfin settagjört honum svoddan umbreyting? því áður var hann aldrei þetta á þeirra tungu land umkring. En urðu – þeir sem fengu féð farsælli nú? Það gæti skeð!?
11. Áhrærum þá með orðum stystu,athuguð beggja nýju kjör: Annar þeirra gaf aura-kistu í offur bæði ró og fjör. Nirfillinn hendi nískri með nótt og dag hana vakta réð.
12. Oft vakir hann þótt aðrir hrjóti,óskandi sér með tárum heitt að vondra þjófa vélum móti vitugum ráðum gæti beitt. Dauðskelfdur þrátt úr fleti flaug, fólans leitar þar draumur laug.
13. Með þúsundfaldri þræls umsorgunþjáir hann sig, að aukist féð, og ræðst í móti rentu-borgun að reyna ef helftin verði léð en lætur hvern sem æskja vann alltíð burt fara tómhentan.
14. Fátækur át hann saðning sínaen sveltur aura mikla við. Hann lætur fyrr sig hungur pína en hálfan á sig borði kvið, klagandi guð og óár aumt, öllum skammtar hann sínum naumt.
15. Svo er hann þeim ein sífelld mæðaen sér dagliga plága ný. Sá annar garpur hann réð hæða: „Heimsku þvílíka“, kvað, „eg flý, eg vil brúka þann arf eg á og lifa glaður sem eg má.“
16. Heit þessi skjóta fylling fundu:Á fáum árum gjörvallan auð lítur sinn í annarra mundu, óþekktur fótum sleikir hann götur sem fyrri gasprað á gortfullur hafði til og frá.
17. Við hinn erfingjann hann þá segir:„Hefir Fílemon þetta séð að ríkdómurinn okkur eigi auðgaði nema spilling með. Þar fyrir hefir okkur ört eigendur hann að sínu gjört.
18. Þú kvelst og sveltur heilu hugriaf herfilegri nísku þó, en eg plágast af örbirgð þungri því öllu kastað hefi í sjó. Við auðs makligir vorum því villtur er hver hans brúkun í!“ |
