Fjósastrákurinn

(Á miðjum flórnum í fjósinu hreppstjórans, styður sig við rekuna og strýkur af sér svitann)

Það er von hún Gudda gamla
gretti sig og fjasi um það
að veröldin sé vond og flá
og veiti fáum griðastað;
hann Sveinn í Öxl, hann afi minn
var óðalsbóndi og sat í kór;
en ég er Sveinki sveitabarn
og sveitist við að moka flór.

Auminginn hún móðir mín
var mæðustrá og átti bágt
og dó í synd, af sorg og neyð;
það segir Gudda ósköp lágt.
En fari ég svo fram á það
að fá að vita um karllegginn
þá fussar hún og fer að rausa um
föðurlausa veslinginn.

Ég þykist sjá að þessi Hans
- að það var ekki faðir minn.
En hver hann var, það veit ég ekki,
- varla er ég þó eingetinn!
Þetta er annars ljóta letin
- lífið - það er ekkert spaug.
Nú flýti´ ég mér að fylla berann,
fer svo með hann út á haug.

(Hamast að moka, þangað til hann er kominn fram að bolabás og berinn fullur; réttir þá úr sjer og lítur um öxl)

Skjalda, Gláma, Gríma, Hrefna,
gamla Branda og Randalín,
ykkur skal ég miðla mjúku
moði í bása greyin mín.
Þið eruð mestu þægðarskepnur,
þæfið ekki og stangið mig.
En þú ert ljóta svínið Surtur
síðan fjandinn hljóp í þig.

(Lítur í bolabásinn)

Það er meira en lítið ljótt
að láta svona, tuddi minn,
að vera svona vikum saman
verri en sjálfur húsbóndinn,
þegar hann kemur, karlinn heim
úr kaupstaðnum á gamla Hroll,
og veður upp með vonzku og stríð
og veltir fullur öllu um koll.

(Lítur á kálfinn hinu megin, beint á móti bola)

Þá er eitthvað öðruvísi
að eiga við þig, kusi minn:
Ljúfur eins og lamb - það ertu,
litli bolakálfurinn.
Og meðan þú varst minni en nú
- já, margt er það sem hefir skeð -
þá gláptirð´alveg eins og maður,
ekki gat ég betur séð.

Ég hélt þú kynnir kannski´að vera
konungsson ´álögum.
En Gudda segir að ég eigi
ekki að trúa þjóðssögum.
Og því er ver: Þú verður sjálfsagt
versta naut og öllum kvöl
og færð á hálsinn hnyðju þunga,
á hausinn stóra gaddafjöl.

(Varpar öndinn mæðulega:)

Já, veröldin er vond og flá,
það veitti´ekki´af að fara´af stað
og festa hnyðju á hana líka:
Hver sem vildi gera það!
(Bítur á jaxlinn og steytir báða hnefana)
En þó hún vonskist, þá er víst,
að þegar ég er orðinn stór,
þá skal ég verða - eins og afi -
óðalsbóndi og sitja í kór.

(Þrífur upp berann og rogast út með hann í fanginu.)