Kvöldskatt fékk ég, kær og þekk

Formáli fyrir vísunum:

Það er enn siður sumstaðar fyrir norðan (í Eyjafjarðar- og Þingeyjarsýslum að minnsta kosti) að húsbændur veita hjúum sínum eitt kvöld ótiltekið öndverðlega á jólaföstunni svo mikið sælgæti í mat sem þeir eiga fjölbreyttast og bezt til á heimilinu, og ber öllum saman sem það þekkja að það sé mesta kethátíð^[1] á árinu, og keppast jafnvel öreigar við að veita hjúum sínum þenna kvöldskatt og kljúfa til þess þrítugan hamarinn hvað litla björg sem þeir eiga í húsum   MEIRA ↲

Formáli fyrir vísunum:

Það er enn siður sumstaðar fyrir norðan (í Eyjafjarðar- og Þingeyjarsýslum að minnsta kosti) að húsbændur veita hjúum sínum eitt kvöld ótiltekið öndverðlega á jólaföstunni svo mikið sælgæti í mat sem þeir eiga fjölbreyttast og bezt til á heimilinu, og ber öllum saman sem það þekkja að það sé mesta kethátíð^[1] á árinu, og keppast jafnvel öreigar við að veita hjúum sínum þenna kvöldskatt og kljúfa til þess þrítugan hamarinn hvað litla björg sem þeir eiga í húsum sínum.^[2] Fyrrmeir var það og sumstaðar siður að hver heimamaður veitti kvöldskatt öllum á heimilinu og kepptist hver við annan að verða ekki minni en hinir svo að það urðu eins margir kvöldskattar á jólaföstunni og margir voru menn á heimilinu. Þessi venja, að hver heimilismaður veiti kvöldskatt, er nú aflögð, en þó ber það við enn að nokkrir heimamenn, þrír eða fjórir, taka sig saman um að standa öllum hinum fyrir beina eitt kvöld og hinir taka sig þá saman aftur að endurgjalda þegnar velgjörðir annað kvöld, en bóndinn og húsfreyjan gera það ávallt í fyrrnefndum sýslum. Þessu til sönnunar set ég hér brag um kvöldskattinn eftir Árna Jónsson á Stórahamri í Eyjafirði sem sýnir hversu fjölbreyttur skatturinn var.

1. Almennt hafa jól og páskar verið taldar mestu kethátíðir og því sagði kerlingin: „Ef jóladaginn bæri upp á páskadaginn þá yrði mikil kethátíð.“ „En nú verður það aldrei,“ sagði önnur. Út úr þessu hnakkrifust þær lengi því önnur otaði fram skilyrðinu, en hin stóð á reynslunni. 

2.  Orðið kvöldskattur bendir þegar á eitthvað óvanalegt því skattur er almenna orðið yfir morgunmat og er því óeiginlega haft um kvöldmat.
   ↑ MINNA