Deprecated: pg_query(): Automatic fetching of PostgreSQL connection is deprecated in /var/www/bragi/ljod.php on line 28
Ríma af einni bóndakonu | BRAGI
Bragi, óðfræðivefur

Söfn

Íslenska
Íslenska

Persónuvernd:

Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn.

Innskráning ritstjóra

Ríma af einni bóndakonu

Fyrsta ljóðlína:Dvalins læt eg dælu-jór
bls.77–94
Bragarháttur:Ferskeytt (ferskeytla)
Viðm.ártal:≈ 1725
Flokkur:Rímur
1.
Dvalins læt eg dælu jór
dragast tals úr sandi
vatnsdaufur þó bifurs bjór
berist að heyrnar landi.
2.
Góðkunningi bar mér blað,
bón sú þar með fylgdi,
þegar eg liti og læsi það
í ljóð uppsetja skyldi.
3.
Skilaði fyrir merkan mann
er mætar dyggðir prýða,
sagði að heiti Þorvald þann,
þekktan góðu víða.
4.
Mín er næsta menntin stöð
að miðla Sónar blandi,
fyrstu neita klénri kvöð
kalla eg ógjörandi.
5.
Máltak gamalt mun eg því
mér til dæmis kynna,
að geitakofa ei sé í
ullu gott að finna.
6.
Svo fer það ef mætti mig
maður nokkur biðja
Fjalars staupi fyrir sig
fram til gamans ryðja.
7.
Einn ef gengur á annan fast
ótamt verk að gera
mér þykir hann eigi’ að ábyrgjast
þó örðugt kynni að vera.
8.
Það er til bóta, þetta finn
*þrosts á bát ef damla,
hér raskast ekki ritningin
né rengist Credó gamla.
9.
Veit eg mér er varla hent
að vanda ljóða iðju,
þetta svarar minni mennt
mærðar dikta í smiðju.
10.
Þann sem bað um Boðnar pel,
þá böguna gjöri þylja,
bið eg hann að virða vel
og vansæmd kærleik hylja.
11.
Af historíunni heyri eg það
heims um byggðar slotin
vera mun, og víst er það,
víða pottur brotinn.
12.
Vareygð þyrfti um veraldar tíð
að vera hugföst manni,
alloftast því ár og síð
alvara fylgir gamni.
13.
Þann sem vald og visku ber
með völtum heims fögnuði
sér líkastur Satan er
að svíkja hann frá Guði.
14.
Sjá má ríkan svo sem hinn
í synd og girndum röngum,
oft er frómlynd fátæktin
þó foröktuð sé löngum.
15.
Voldugur Drottinn veitir ráð
vesælum, frómum lýðum,
vélin snúist hafa í háð
hjá hrekkjamönnum tíðum.
16.
Ef menn vildu eftir sjá
út af spektar næmi
í mörgum sögum mundi fá
mega þar til dæmi.
17.
Viðlíkt efni eitt eg hef
auðs af fríðri línu
í Frosta snekkjur fram á bréf
fært að gamni mínu.
18.
Rósamunda merka tel,
mætti hún slíkum órum,
dygg í ráðum dugði vel
dómurunum fjórum.
19.
Í þeim kveiktist Amors girnd
auðs til gnár í fyrstu.
Svo varð frá þeim sæmdin spyrnd
að silfurgjaldi misstu.
20.
Aldrei meir sitt biðu barð
brjótar mundar fanna.
Erindisleysa úr því varð
og afsjón peninganna.
21.
Illa byrjað oftast nær
út með setning röngum,
illan líka orðstír fær,
illa bjargast löngum.
22.
Mansöngs glósa máls af krá
mun að ending hneigjast.
Historíuna hlýðið á
hún skal nú fram segjast.

* * *

23.
Bónda einum birti eg frá,
brúði átti fróma.
Álitsfríð var auðar gná,
unntust þau með sóma.
24.
Fátækur var brjótur brands,
bú þó halda mundi,
foldin sögð er fullu bands
fegri hvörju sprundi.
25.
Þar sem hún kisa alhvít er,
orðshátt gamlan kenni,
skinnamakarinn, skrifast hér,
skunda þangað nenni.
26.
Svo hefir gengið oft og enn,
enga þó til nefni,
girnst hafa löngum margir menn
motrar fagra gefni.
27.
Í einum stað þar allskammt frá
einn var borgmeistari,
sem bóndi og þessi bauga ná
búskaps hreyfðu pari.
28.
Brann í ástargirnd hinn gildi
gautur ljósa hylja,
merkja lætur hadda hildi
hann sinn fulla vilja.
29.
Sama staðar kirkju klerkur
kom á tal við hana
ofur-hægur og umgangs merkur
eftir þeirra vana.
30.
Inniliga brúði bað
að bjarga sér nú viður,
studdur visku stillti að
og steypti ei mörgu niður.
31.
Fallig þótti faldabrík,
fýsn ei parið heftir,
þó hún sé ei af reitum rík
rak hönum girndin eftir.
32.
Býfógetinn bar upp slíkt,
bað sinn vilja hylli,
allir töluðu lágt, en líkt,
lítið bar á milli.
33.
Nú voru þrír að tala til
tvinna blíðrar gefni.
Engu lofaði bauga bil,
við bónda er sagt hún nefni.
34.
Mér er, téði hann, til og frá
ef tignar fengi eg klæði
fyrst mig stríðir fátækt á,
félaus erum við bæði.
35.
Vænti eg ei sé vandalaust
voldugum alls að synja,
beiskist þeirra blíða raust,
brátt á hefndir dynja.
36.
Því er mér hugur að þóknast heldur
þessu yfirvaldi
en í þeim kvikni illsu eldur
svo okkur verði að gjaldi.
37.
Veigs kvað niftin viturlig
vafin snilld og dáðum:
Mun eg leysa mig og þig
ef mínum hlýðir ráðum.
38.
Breyttu ei af þeim, býð eg þér,
bóndinn hlýddi og þagði,
annars skeður okkur hér,
ektabrot, hún sagði.
39.
Fyrða láttu fá það spurt
fold kvað elda Rínar,
að reistur sértu í bæinn burt
að borga skuldir þínar.
40.
Í leyndum heima ligg þú hér,
í laumi kyrr þar eirir,
en ei lengra í frá mér
en orð mín gjörvöll heyrir.
41.
Þá seggir koma í sæng hjá drós,
seyrðir Amors línu,
þú sér ei inni loga ljós
lengur í húsi mínu.
42.
Berja skaltu á burstar hjört
og bið mig upp að ljúka,
orð þín séu ei blíð né björt,
blótaðu og nefndu púka.
43.
Kannske vinna klæði þér
kunni eg með þeim ráðum,
en ektaskapar æran hér
okkur haldist báðum.
44.
Síðan reisti bóndinn burt
í bæinn upp á veginn.
Bormeistarinn það brátt fékk spurt
og brá við hjartans feginn.
45.
Fann og heilsar falda gná,
fagurt bað og lagði
hauka stéttir herðar á,
hún, já, döpur sagði.
46.
Kættist af því komið var húm,
kveikt var ljós í ranni.
*Fór hann upp til fljóðs í rúm,
fötin geymdi svanni.
47.
Þegar hann hugði að krjúpa á kne,
kvöldbæn máske þylja,
slökkti hún ljós, sem sagt er sé,
samt að beggja vilja.
48.
Hart var barið högg á dyr
svo heyrði víf og gestur,
vildi hann þá ei vera kyr
því vinnutímann brestur.
49.
Býsna reiður bóndinn var,
blóti gjörði flíka.
Ströndin gulls ei stóð við par,
strauk hún ofan líka.
50.
Upplauk dyrum auðar laug,
ei varð fyrirstaðan,
á bak við þau í burtu smaug
borgmeistarinn þaðan.
51.
Komst hann svo á flóttaför
fyrr en leikið hafði,
ómak fái ein sú spjör
utan á honum lafði.
52.
Hefði í dyrum logað ljós
og lýst verið eftir honum
mundi þá hans mesta hrós
minnkað hafa að vonum.
53.
Fljóðið geymdi fötin öll,
féll að hennar ráðum,
bóndi leggst og bauga þöll
bæði í sæng með náðum.
54.
Kvöldið annað kemur þar
klerkur að hitta svanna,
kinkaði kolli og klókur var,
kvað sér mundi ei banna.
55.
Kirkjumaður kvendi hjá
kunni blítt að láta,
en því tekur auðar gná
öllu í sniðinn máta.
56.
Lét svo þar til lykta skraf
lágt við þöllu seima,
fötum öllum fór hann af
og fékk henni þau að geyma.
57.
Hann er kominn í hjónasæng,
hún nam ljósið slökkva,
barið var högg á hússins væng,
hart með blótið dökkva.
58.
Lést stórreiður bauga-bör,
bað hana upp að ljúka,
annað þorði ei auðar vör
en til dyra að strjúka.
59.
Í laumi prestinn varar víf
svo voða forðast kynni,
eg hygg að bóndinn hafi þitt líf
ef hittir hann þig hér inni.
60.
Líneik tekur lokur frá
en lundur oturs gjalda
hleypur inn sem hraðast má
í hús til eyju spjalda.
61.
Hræddur prestur hokinn stóð,
hafði ei náð til fata,
leist honum síst fyrir líf né blóð
liðug mundi gata.
62.
Bar því harðast böl og sút
í brjósti um tilstand nauða,
hleypur til og arkar út
upp á líf og dauða.
63.
Prestur í því flatur féll
þá fram hjá gjörði keyra,
grunaði bónda og gaf honum skell,
hann gat ei náð til meira.
64.
Með svoddan móti sagði happ
sér heim flýta lysti,
þakkaði lukku það hann slapp
þó að fötin missti.
65.
Á leiðinni hvað lafði fraus,
lukka var það tolldi,
líka sveið í lamdan daus
svo lengi ei sitja þoldi.
66.
Þriðja kvöldið þegar í stað
þangað mærð vill sveima.
Býfógetann bar þar að
en bóndinn sást ei heima.
67.
Talar hann við tvinna brú,
tók að hressa geðið:
Heilla lífið lofa mér nú
sem lengi hefi’ eg þig beðið.
68.
Föl lést ekki faldagná,
fagurt þó hann léti;
svo kom loks um síðir þá
sagt er hún góðu héti.
69.
Feginn kastar fötum hann,
flýtir sér að hátta,
lék alsollinn, vona vann,
veigsól muni þar nátta.
70.
Líneik slökkti ljósið þar,
lést sig viljug gefa.
Burstar hjörts á bringu var
barið högg með hnefa.
71.
Hræðslu stóra hringþöll bar,
hugsar aðferð slíka,
bál forreiður bóndinn var
og blótaði nokkuð líka.
72.
Til dyranna gengur dregla ná,
dygg frá lokum ýtir.
Bóndinn inn í bæinn þá
brá sér strax með flýtir.
73.
Af gesti rennur gleðin þá,
gafst ei tóm að klæðast,
bakatil við bauga ná
bar sig út að læðast.
74.
Hræddum tókst það geira grér
að geta laumast þaðan
en sú kvöl í brjósti ber
bætti ei fata skaðann.
75.
Í næturmyrkri og nógri eymd
nú varð heim að róla
en fötin voru hjá fljóði geymd;
frá eg það harðan skóla.
76.
Ýmist gekk hann eða skreið,
óttaðist vöku-kauða,
króknaður nærri í kulda og neyð,
kominn í sjálfan dauða.
77.
Sárt er að vefja syndahnút,
sjá má hér þess merkin.
Svona ganga sumum út
saurug myrkraverkin.
78.
Klæðin góðu falið fékk
foldin orma dýnu,
fyrir ofan kistu, undir bekk
og ein í rúmi sínu.
79.
Fékk nú bónda falda norn
föt með kærleik blíðan.
Batt hann þau í bagga-korn
og bar til kirkju síðan.
80.
Lýsti hann enga launung á
leggja, sagðist vilja
hvörir ættu, hann bað þá,
hér um sig ei dylja.
81.
Klæðin sagðist hafa hann
í húsi fundið sínu
en engan séð þar eignar-mann
inni að góssi fínu.
82.
Borgmeistarann biðja fer
brjótur orma skara
með haglig ráð að hjálpa sér
hvörnig með skal fara.
83.
Rínar elda rjóður tér
raunin brjóst vill spenna,
engin kennsl eg á þau ber
en eitt vil eg þér kenna.
84.
Skrafa við prestinn skjóma grér,
skrýddan messukjólnum,
bið hann að lýsa, best það er,
bagganum uppá stólnum.
85.
Flest þá verður fólkið við,
fyrr en sermon bresti.
Þakkar bóndi lítið lið
og leggur nú að presti.
86.
Í húsi mínu hrings hjá norn
hitti eg klæðnað fríðan,
batt eg hann í bagga-korn
og bar hann hingað síðan.
87.
Kem eg með hann kirkju til
svo kunni hann fram að vísa,
uppá stólnum óska vil
að hönum gjörið lýsa.
88.
Í ljós þá kann að leiða sig
laufa einhvör rjóður.
Farið þér að því, fyrir mig,
fallega! prestur góður!
89.
Bóklesarinn byrsti sig,
bað hann reglu gætti,
það kemur varla viður mig
í vegligu prestsembætti.
90.
Frekur í ræðu framar tér:
falt ei þetta lét hann,
farðu strax og flýttu þér,
finndu býfógetann!
91.
Af hönum fleirum orðum náð
ei gat hann með sanni,
kreikar nú fyrir klerksins ráð
og kemur að ríkismanni.
92.
Berið þér kennsl á bagga vorn?
bóndinn tér í lagi.
Það eru falleg fata-korn,
fín, af skárra tagi.
93.
Sendir- ríkur -seima brátt
svar á móti gefur:
Fata njóta eins þú átt
og aflað þeirra hefur.
94.
Vildi heldur vera frí
veitir kólgu bríma
en koma þessi klæðin í
kannske nokkurn tíma.
95.
Býfógetans boðum þeim
bóndinn vel nam svara.
Á bagga sínum heldur heim
og hagliga þótti fara.
96.
Naut svo þeirra náðum í
og niftin frænings leira.
Historían af hyski því
hermir ekki meira.
97.
Um klókskapinn og kænsku-par
Cató forðum sagði:
Kvað það vel þó kæmi þar
krókur á móti bragði.
98.
Svo fór hér í sögðum leik,
seggja og vífs á milli,
viturliga vella eik
vann þá meður snilli.
99.
Hélt svo æru og hjónatryggð
heiðarliga með sóma
en gabbið liðu um breiða byggð
brjótar jötna-dóma.
100.
Ekki skal mig undra neitt
þó auma bresti varnir
þá svo fá ráði sínu breytt
sjálfir höfðingjarnir.
101.
Það eg víst til þakka finn
þeim sem skapaði alla
að ærlig stendur einfeldnin
en oft stórvitrir falla.
102.
Herrans náð oss verndar vel,
*vesælinga sína.
Satans, heims og holdsins vél
hann kann láta dvína.
103.
Sé þeim öllum sigurinn vís,
seljum auðs og þegnum,
svo hólpnir komist heim með prís
hörmungar í gegnum.
104.
Óskar sá sem erindin kvað
Ygg fyrir móins grunda,
Þorvaldi, sem þar um bað,
þægra lukku stunda.
105.
Biður hann að virða vel
og vinsamliga mælir,
einlægur um þanka þel,
þénustubúinn, sælir.


Athugagreinar

8.2 þrosts] svo.
46.3 fúr] > fór.
102.2 vesælinga] svo.