Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3139)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
Ekkjan við ánaFyrsta ljóðlína:Hví skyldi ég ekki reyna að byrla Braga full
Höfundur:Guðmundur Friðjónsson
Heimild:HérMos - 2008/02. Viðm.ártal:≈ 1900
Tímasetning:1899
Flokkur:Ævikvæði
Skýringar
Ljóðið er á handriti með skjölum frá Guðrúnu Björnsdóttur kennara frá Grafarholti. Það er undirritað af Guðmundi Friðjónssyni.
Ljóðið birtist í Eimreiðinni árið 1899 og tímaritinu Íslandi 1899 loks í ljóðabókinni Úr heimahögum 1902. Þar segir í undirfyrirsögn: María á Knútsstöðum. Þetta er eitt af fáum ljóðum að þessari lengd sem tekin vor upp í Skólaljóð óstytt. 1. Hví skyldi’ eg ekki reyna að byrla Braga fullog bræða, steypa og móta hið dýra feðra gull, ef heimasætan kynni að horfa á aðferð mína og hlusta á stutta sögu um mömmu og ömmu sína.
2. Á bakkanum við ána hún bjó við lítil völdog barðist þar við skortinn í næstum hálfa öld. Á hrífuskafti og prjónum var höndin kreppt og bogin og hartnær þorrinn brjóstin – af tíu munum sorgin.
3. Og meðan inni í sveitinni bústöðum var býttog býlin sneydd og aukin, af kappi um völdin strítt hún undi sér við heiðina og elfarstrauminn bláa en annars vegar hraunið – í koti sínu lága.
4. Hún elskaði ekki landið, en aðeins þennan blettaf ánni nokkra faðma og hraunið svart og grett. En grannarnir sig fluttu á höttinn hinum megin hún hristi bara kollinn og horfði fram á veginn.
5. En börnin voru í ómegð, hún bjó við marga þraut– hjá börnunum í ellinni þess hún aftur naut – Hún kenndi þeim að lesa, að kemba, prjóna og spinna; hún kenndi þeim fyrst að tala og svo að ganga og vinna.
6. Er búið var að „lesa“, hún bar þeim kvöldverðinn,og breiddi síðan ofan á litla hópinn sinn, á versin sín þau minnti, og vermdi kalda fætur en vakti sjálf, og prjónaði fram á miðjar nætur.
7. Hún réðst með hrífu sína og reiddan miðdagsverðum refilstigu grýtta, var harla skjót í ferð, – því einn var „pabbi“ að heyja á engjateignum grænum frá ómegð þeirra hjóna og þernulausum bænum.
8. Í míluvegar fjarlægð – og mörgum sinnum stóðí mýrinni við rakstur og föngum saman hlóð. Að morgunverkum lokum hún mátti fara að bragði til mjaltanna á kvöldin um náttmál heim svo lagði.
9. En yngsta reifastrangann sinn út í túnið bar– þau eldri skyldu hans gæta – er „pabbi“ að slætti var. Í lágra þúfna skorning í ljósi sólar hollu, þar lék hann sér að smára og fífli og biðukollu.
10. Og hrífu sinni brá hún og hart að ljánni gekk,sem harla skjótt gekk saman og varð að dreifðum flekk. En það var henni leikur í þokunni að smala og þumalinn að prjóna – um hvíld var ekki að tala.
11. Í þjóðgötunni miðri í þrjátíu ár hún bjóí þröngum ekkjustakki og lítt af kröftum dró. Þeir verða ekki taldir sem viku að hennar garði en valdsmaðurinn aldrei að dyrum hennar barði.
12. Um það sem gaf hin hægri, hin vinstri vissi ei hót;þeim vegmóðu og snauðu í dyrum tók hún mót. Með gestrisninnar einlægni saðning gaf hún svöngum og svalaði inum þyrstu af næsta litlum föngum.
13. Af iðunni við túnið var öndin hvergi styggð,og urriðarnir „vöktu“ í sinni ljósu byggð. Þar átti rjúpan friðland á veturna og vorin, í veggjaholu þröngri var snjótittlingur borinn.
14. Þar átti rjúpan friðland, í vellinum hún varp,af vallarsúru kornmeti tíndi fullan sarp; með ungahópinn vappaði upp á bæinn lága úr útsköfunni þýfðu við hraunjaðarinn gráa.
15. Hún undi sér við hraunið. Hve indælt var að sjá,er ána hafði fellda hin ljósa nótt í dá, og náttsólin á klettana kufli rauðum steypti og kjarrskóginum strjála í þúsund loga hleypti.
16. Hún undi sér við hraunið og ánni sinni hjá,sem urðarveginn þræddi, uns féll í kaldan sjá, í sjóinn djúpa kalda, er soninn hennar geymdi, og samt ei vildi skila, þó ekkjutárin streymdi.
17. Sem vefstóll úti’ í hornihún var in hinstu ár,sem voðinni er sviptur, af ryki og elli grár. En brýr og kinnar voru sem bókfell margra alda; þær birtu langa sögu um marga daga og kalda.
18. Um héraðsbrest ei getur, þó hrökkvi sprek í tvennt,en hríðarbylur geisar; það liggur gleymt og fennt. Og eins er lítill tregi, og engin sorg á ferðum, þó ekkja falli í valinn með 70 ár á herðum. |
