Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3128)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
Máríuævi eða Lífssaga helgustu Guðs móðirFyrsta ljóðlína:Eg vil jómfrú eina / jafnan lofa best
Höfundur:Ólafur Guðmundsson í Sauðanesi
Viðm.ártal:≈ 1600
Tímasetning:340–346
Skýringar
Með lag: Eg vil eina jómfrú lofa
1. Eg vil jómfrú einajafnan lofa best. Heimur ei hlaut þá neina henni samlíkist. Guðs menn ætíð greina gæfuna hennar mest, leyfist mér ei leyna, las eg um það flest.
2. Fyrstu feðgin bæðifögnuð heyrðu þann, syndlaust kvenmanns sæði sigri falsarann. Síðan segja fræði sannan Guð og mann frómust meyja fæði, fylgd vor nefnist hann.
3. Frændleifð Davíðs fróma,fræg var Máríu ætt. Burðug hjón með blóma barn það hafa fætt. Líf og siðir ljóma, lærdóms hafa gætt, ólst mey upp í sóma, ást og lof fékk sætt.
4. Jómfrú Jósef hreinumjátuð snemma var, hæfði honum einum hennar vernd og svar. Hrein í hjúskaps greinum himnakónginn bar, svo ei mætti meinum meyjar líf né far.
5. Herrann henni sendihöfuðengil sinn, getnað Krists að kenndi, kom til meyjar inn: Frá þér frómast kvendi fæðist lausnarinn, alls vald hefur í hendi hæsta son og þinn.
6. Ansar ágæt meyja:Öngvan kennd eg mann. Engill enn réð segja: Anda heilagan sig að henni hneigja hæsta kraftinn þann, hennar hag mun beygja, hvört orð verka kann.
7. Öngvan grun á gjörði,Guðs boð hylltist að. Trú og hjartað heyrði, hlýðni búna bað ambátt Guðs að yrði óskað sér og kvað: Eftir þínu orði á mér fyllist það.
8. Þá Guðs son getið hefurgekk til frændfólks hart, kærleiks tign ei tefur, tókust kveðjur snart. Fóstri fagnað gefur framar kvenna art, andinn eldri krefur, um það mælir margt:
9. Hæsta herrans móðir,helgust kvenna ert. Blessaðan ber þú gróður, barn mitt fann þann snert. Sannrar trúar sjóður sæla fékk þig gjört, helst sá hagur góður hét þér Drottinn bert.
10. Sætt lof Guði syngur,sæl mey Máríá: Hæstur himna kóngur hóf mig þernu smá. Af stól herra stingur, styrk lét auma fá og allur aldar hringur ástgjöf þessa á.
11. Hálft misseri hafðihjá Elísabet, það sem þörfin krafði þjónað gjarnan lét. Svæfði son og vafði, sá Jóhannes hét, í heimför hvörgi tafði, hitti Nasaret.
12. Fyrr en Jósef frómifrúnni tæki við lýst varð leyndum dómi, lífs vöxt bar í kvið. Vitur vill í tómi vægja frægð og frið, þótti sér ei sómi að samhyllast þann sið.
13. Þögull hugsar þetta,þar með sofnar einn, engils orð réð frétta: Ótta hafðu ei neinn. Máríu meyju rétta máttu elska hreinn, af anda Guðs ólétta elst af henni sveinn.
14. Jungfrúr jóðið sætaJesúm nefni þér. Sá mun syndir bæta, sinn lýð kvitta hér. Vaknaður vill gæta vitrunar sem ber, hélt við meyju mæta, við munað forðar sér.
15. Skattgjöld skipuð vóru,skyldast hvör mann heim. Helgust hjónin fóru hratt til Betlehem. Davíðs ætt að svóru, eins var báðum tveim, í feikn og fátækt stóru ferð var óhent þeim.
16. Í ættborg eigi náðuábýli né vist. Lögleg hjón lítt fjáðu liðsemd hafa misst. Öngvir að þeim gáðu, í eyðni fengu gist, í húsi harla smáðu hvílast mædd og þyrst.
17. Ólétt mey þar eluræðstan himna kóng, af sér um hann velur, önnur fær ei föng. Í stalli Drottinn dvelur, dimma nótt var löng, brjóstið barnið selur, byrjar sætan söng.
18. Hirðar feðgin fundu,fréttum lýstu þar: Engill oss á grundu um Krist vitni bar. Sáum í samri stundu sveitir himneskar. Líknar lærdóm mundu, lofgjörð kunnug var.
19. Minnug mátti veramey sú Máría hét, ein kunni öll bera orð og tákn sem set. Síðan sjálf kunngjöra svo upp skrifað get, á áttadag umskera ungan son sinn lét.
20. Stjörnu geislar góðirgreina húsið það, fundu herrar fróðir fjærri austan að son og sæla móðir síðan í þeim stað. Hrein trú, hné og sjóðir hafa vegsamað.
21. Fram leið fjöldi daga,fór til kirkjunnar, góðfús gætti laga, Guðs son þangað bar. Fórn sem flestir plaga fyrir hann greiddi þar, helgust eins sér haga sem hjónum skyldugt var.
22. Ágæt í musteriungbarn hafa fært, kom þar að sá kjöri kröftug náð fékk hrært. Sækist sveinninn beri söng það hafði lært, að eins allir gjöri, undrast feðgin kært.
23. Frúnni forspá gjörðifrómur Simeon: Minnst sá mörgum verði mesta heill og tjón. Sál þín mun á sverði særð fyrir þinn son, að sig hjörtun herði hulin manna sjón.
24. Öll boð lögmáls endaóskyld báðum tveim, tákn og tilsögn kennda trúna jók í þeim, dyggðar dæmi senda dýrri gull og seim. Úr því aftur venda í Nasaret heim.
25. Um hús og heima efnihafði forsjón manns, fóstrinn fékk í svefni fregn og guðlegt ans. Bauð í burtu stefni brátt til Egyptalands, svo kóngur kalls ei hefni á Kristí né móður hans.
26. Jósef bregður blundi,burt fór sömu nótt, missir öngvan mundi, mæðgin frelsar fljótt. Ár sjö með þau undi hjá egypskri drótt, beið til þess blóðhundi banað hafði sótt.
27. Svar Guðs fékk þar síðansá er Jósef hét: Ei þarft hér að bíða, ættland meira met, ógn skalt öngri kvíða, óvin eg dauðan get. Með svein og fljóðið fríða fór í Nasaret.
28. Hætti reiðin ranga,réttu vel úr sorg, huggun heima fanga, hvíld og góða björg. Árlega uppganga í Jórsalaborg, bratta leið og langa. Liðu árin mörg.
29. Eitt sinn enn upp fóruog tólf vetra sveinn til hátíðar stóru, töldu ei baga neinn. Um viku þar vóru, veittist sermon hreinn, svo heim aftur sneru, son var eftir einn.
30. Ofmjög ætlan trúaættfólk hyllist að, einn dag ofan snúa, ekki fundu það. Í hóp sem hjá þeim búa, hvör mann góðs þeim bað. Hrygg í harmi og lúa hvörfu aftur í stað.
31. Þrjá daga þar leitaþessi blessuð hjón, svefn og saðning neita, syngja marga bón. Mæða sig til sveita, syrgja mesta tjón, meyjan hugsun heita hafði um sinn son.
32. Í kirkjuna koma,kennifeðrum hjá hæst í sess og sóma soninn fundu þá. Svör hans, sögn og dóma sérhvör undrast má. Fagnar meyjan fróma, firnar þá hann sá:
33. Jesús, son minn sæti,sára fékkst oss pín, með sorg og mótlæti, mædd leituðum þín. Ansar son ágæti: Um mig trega týn, föðursins frægð að bæti fremst er skyldan mín.
34. Orð þau ekki skiljaenn þó væri skýr, móðir mun þau hylja, minnug að þeim býr. Son má sér ei dylja, samt heim með þeim snýr, veitti þeirra vilja, var þeim dæll og hýr.
35. Bækur votta víðavar þar helgust frú, fóstrinn framdi smíðar, forstóð þeirra bú. Tala þeirrar tíðar tólf ár eru og þrjú, sæli Jósef síðar sofnaði í trú.
36. Sonur sess og gæðisíðan veitti þar, fulla þörf og fæði, forsjón þeirra bar. Byrjar blessuð fræði, birtist hvör hann var, í Kana brúðkaup bæði boðin fjórða ár.
37. Vín í veislu þrýtur,veik til sonar síns: Hjónum bjarga hlýtur, í hjávist kraftar þíns. Móður bæn ei brýtur, bíð til tíma míns. Trúin náðar nýtur, nóg var þá til víns.
38. Heilög ritning hælirhafi hjónum sett: Hvað minn sonur mælir, minnist gjöra rétt. Allir eru sælir sem orð Guðs fylla slétt. Hræsnin hlýðni tælir, hans orð virðir létt.
39. Borg Nasaret sjáumsíðan skildust við. Kómu í Kapernáum, Kristí fylgdi lið. Í sjóstað ei smáum áttu sess og frið, mey á herra háum hélt með sæmd og sið.
40. Öngvan metnað mannamæðgin hafa átt, auð og óhóf granna öldin virðir hátt. Svo megum vér það sanna, við son vill mæla fátt, flokkar fólks það banna, fékk ei rúm um gátt.
41. Undrast mjög ófróðirorð hans, verk og tal, trésmið tjá hann þjóðir, tign hann virða skjal. Máría hans móðir minnst í vorum sal, hans ætt og hvör bróðir hulinn oss ei skal.
42. Auðna heims ódælaá þeim hafði þjóst, meinar lof að mæla, mjög þó gangi ljóst. Ei má andann tæla orð hjá kvinnu bjóst, sann eg móður sæla, sú þér veitti brjóst.
43. Í lausnarans liði,líka kvenfólk var, mey, móðir af Guði, meinum helsta þar. Sonar orð og siði sú heyrði og bar, full af trúar friði fús til ástsemdar.
44. Til Jórsala seinastsonar ferð var hjá, eins af öllum meinast athöfn hans þar sá. Hana með borðhald hreinast helgust einninn þá, svo í sundur greinast sal þeim gekk hún frá.
45. Undir kross hjá Kristíklárust meyjan stóð, frið og fögnuð missti, féll á hana blóð. Harmur hjartað nisti, hryggð með sáran móð, eins angrað í brysti, aldrei var neitt fljóð.
46. Mann sá móður svinna,mestu þoldi pín: Hlýðni harm skal vinna hér þó missir mín. Sjá þar son þinn kvinna, sá skal gæta þín. Eins réð svein áminna, að sé móður sín.
47. Forsjó frúnni veitirfrá því Jóhannes sem barn við móður breytir, búinn vel til þess. Hlífð og huggun veitir, hlýðni, sæmd og sess, sjö ár þar um sveitir, sá til uppheldis.
48. Dauða Krists var viður,veik ei krossi frá, af tré tekinn niður tiginn son sinn sá, í steinþró sem var siður sér hún smurður lá. Sterk trú móður styður, stóðst því hörmung þá.
49. Ljúf hjá lærisveinumlíka var þá stödd hirð af herra einum í húsi öll var kvödd. Hold með helgum sveinum hóf þeim sæta rödd, allra mest þá meinum móðir yrði glödd.
50. Allt að uppstigninguoft fékk soninn séð. Á fjall öll þau gengu, uppför hefur þar skeð. Hjá Krist þar saman hengu, hlaut Matthías veð, andans ástgjöf fengu, eins var hún þar með.
51. Yfir söfnuð sonarsjö ár hafði ráð, sönnust vitni sjónar, sjálf hefur þeim tjáð. Hvör mann veit til vonar verða því uppskráð, þar með Guði þjónar, þekk við hæstu náð.
52. Lyndislík var Kristí.Líf hennar og sál andi Guðs upplýsti, eins verk, sið og mál. Á synd aldrei fýsti, auð, metnað né brjál, til Guðs gæsku þyrsti, gjörði öngum tál.
53. Alla ævi næstaól í mótlæti, Guði hlýðni hæsta hvört sinn lét í té. Hún fékk heiður stærsta, hrósan lét ei ské, hélt sig heldur smæsta helgust mey þó sé.
54. Hennar helgust dæmihrein er ást og trú, í brjósti blessað næmi best varðveitti sú. Kristnum sem vel sæmi að sjá um hús og hjú, heilt vill hvörjum kæmi, hjálpargjörn var frú.
55. Hérvist vissa könnumvart sextíu ár, hjá síns sonar mönnum sofnar meyja klár. Í friði og fögnuð sönnum fann ei dauðans sár, öllum efa bönnum, ástmenn felldu tár.
56. Í leiði lík með blómalagði helgra hönd, í dýrð, líf og ljóma leidd var hennar önd. Um sælu þá og sóma sögn er mér of vönd, Krists postular koma með kenning vítt um lönd.
57. Mey, Guðs móðir finnummitt í ágústó, æðri öllum kvinnum, ágætlega dó. Mennt þó marga kynnum, mál sem Ciceró, virðing þá ei vinnum væri makleg þó.
58. Máríu nafn þá þýðirþað er remmusjór, hennar raun það hlýðir hér var beisk og stór. Heims þó harma líðir heill þér Drottinn sór, sætt vín fær um síðir súrt því undan fór.
59. Eg vil Máríu æviöll greina með vers, við árið varð í hæfi vísna fjöldi þess. Biðjum Guð oss gæfi gleði og himna sess, sorgir manna svæfi söngur Ólafs prests. |
