Klögun af þremur sálaróvinum, holdi, heimi og djöfli. | BRAGI
Bragi, óðfræðivefur

Söfn

Íslenska
Íslenska

Persónuvernd:

Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn.

Innskráning ritstjóra

Klögun af þremur sálaróvinum, holdi, heimi og djöfli.

Fyrsta ljóðlína:Efni þanka eg mun tjá
bls.265
Bragarháttur:Ellefu línur (tvíliður) fer,- þrí- og tvíkvætt aaaBcccBddB
Viðm.ártal:≈ 1600
Tímasetning:1612

Skýringar

Með lag sem Hugraun
1.
Efni þanka eg mun tjá
alvarlega ef skýrt [er] frá,
hvörsu harðar hauðri á
holdi þrautir stríði.
Skal ei hittast skepna ein,
skaðvæn undir fleiri mein
en aumur maður óðar grein
eg vil þar til hlýði.
Við sína hvör hefur sorg að tjá,
það sanna má
sveit um láð og víði.
2.
Ýmist þvingar sóttin sár,
sviptir vina eða missir fjár,
óvirðingar ekki smár
yfir stundum detta.
Hungur, fátækt, lúi, last,
landflæming sem hamingju kast,
með böli öðru berst á fast,
bagar auðlegð rétta.
Maður úlfur manni er
og mun ei hér
minnst til styggða þetta.
3.
Hart ef þvílíkt heilla bann
halur nökkur reyna hann,
harmur kremur hyggjurann
hófi varla nærri.
Vættir aðrar fleiri fást
sem fárlegra er við að kl[j]ást.
Úrræði þeim aldrei brást,
athuga þessar færri.
Saman löngum settu ráð
og sviptu dáð,
sá er voðinn stærri.
4.
Fjandmenn sálar finnast þrír,
flokkur sá yfir orku býr,
áform þessa alla knýr,
eitt hún glötun bíði.
Skal þá telja hold og heim,
hatskur Satan fylgir þeim,
helfærendur hafa þann keim,
hætta aldrei stríði.
Mjög oft fá þeir sigur sótt
með sinnið klókt
og setja marga úr prýði.
5.
Eins og sálin sóma verð
af sannhimnesku efni gjörð,
miklu dýrri en mold og jörð
mektuð Drottins anda.
Mótstand hennar mun þeim er
meinsamlegra og horfir verr,
en lukkurán sem löngum ber,
líkamlegt til handa.
Var má heita og vitur hann
sem vel þá kann
vélara af sér standa.
6.
Hold sitt eigið enginn mann
útreka né forðast kann.
Blífur þar við bundinn hann
til bana má ekki lesta.
Fóstur að veita og forsjá því
finnst hvör skyldur heimi í
alið vel það óstillt bý,
óvin gjörir sig mesta.
Ljóta hugsun leiðir það
um lyndis stað
og lysting alls hins versta.
7.
Heimilisnöðru í barmi beint
berum vér sem nú var greint,
alloft verður að því meint,
hún orkar þungra nauða.
Hugrenning sú fæðir flá,
fer þar eftir girndin há,
síðan vill til vonsku þrá
og venjan dyggða snauða.
Iðran rænt svo rasar líf,
fyrir ráð ósvíf
í rauna fullan dauða.
8.
Heimur annar óvin flár
alla vega til skemmda stár,
í iðju þeirri kænn og knár,
kergrip vorn að seiða.
Hans örvasnæra ógnagrimm,
inn ganar um vígskörð fimm,
broddaköst þau bitur og dimm
beima hrönnum meiða.
Skilnings vitin meina eg manns
þann skota skans,
skaðanum veginn greiða.
9.
Augun vakta heimsins hátt,
heyra vonsku eyrun þrátt,
hugskot af því blindað brátt
bugar langt frá vegi.
Munnur líka mælir það
mest er nam í hjarta stað,
hann víkur sömu villu að,
vakta kann sig eigi.
Allt vill þetta opna dyr
sem innt var fyrr,
að öndin tapast megi.
10.
Ilman líka og átekning,
allri góðri hugrenning
hindran veitir harðla slyng,
hefja grind svo bráða.
Hún sem ramleg eiturs art
ekki af krafti lætur spart
líkamans alla lestir snart
limi ef fær að ráða.
Sé henni ekki gengið gegn
með guðlegt megn,
gefst þá fátt til náða.
11.
Þriðji er djöfull þrunginn móð,
þrásækinn í mannsins blóð,
alla að vísu veraldar þjóð
vill í afgrunn færa.
Starsýnn pílur strengi á
stinnar setur í hvörja krá,
hæfir sálir helst þar má
heljar fleinum særa.
Af eigin krafti enginn fann
að forðast þann
falsvíkinginn æra.
12.
Vélar, net og næmleg brögð
níðinga verða aldrei sögð,
alls staðar af þeim löstum lögð
er lund vill sérhvörs rækja.
Girndin heims og stundun stærst
til starfa völd sem metorð glæst
sællífi án sorga kræst,
sálu mannsins flækja.
Líkt sem fugla snaran snögg,
hún sneyðist rögg
hátt í himin að sækja.
13.
Dramb og hatur með dauðlegt afl,
dreissug öfund, reiðiskafl,
ofneysla sem drykkju drafl,
djöfuls eru þau skeyti.
Saurlifnaður, leti ljót,
leið ágirnd og flærðarhót
sem annað fleira illsku rót
er eg kann varla heiti.
Öll eru þessi eitri klínd
og böli brýnd,
beittari hvörjum hneiti.
14.
Hvört sem gjörir til lár eða lands
líf að flæmast veraldar manns
fimir haukar freistarans
fram hnara til bráða.
Í blund og vöku um veginn verst,
voða háski fyrir sest
á ófrið lætur aldrei frest
armur sviptir dáða.
Fylgdin þessi fer sem mý
yfir fold og bý,
fús á oss að ráða.
15.
Höfuðóvinir herja frekt
hermdir þrír að auka sekt
fatlast hvörki flærð né mekt
fjörráðs boga að spenna.
Hvörn dag flykkist ljóst og leynt,
leitar við oss verði meint,
skammar liðið skap óhreint,
skipað í flokka þrenna.
Víkings herinn verðum senn
vesælir menn
við að kempa þennan.
16.
Einkum stundar argur, flár,
ófriðsamur vonsku ár,
vor Adam gamli æsist þrár
í aðsókn þeirri að liggja.
Heimilisfasta hatursveit,
hentari til skaða veit
hinn er á foldu festi reit
firnara að byggja.
En hönum fylgir hold og blóð
af megni og móð,
mun það sálu hryggja.
17.
Af því þróast iðja ljót
andanum stríðir holdið mót,
möglandi með heimsku hót
höndlan æfir ranga.
Umvöndun og aga flýr,
öndvert sér að löstum snýr,
sómalausa syndadýr
í sjálfræði vill ganga.
Frá dyggðum kúgar geðið greitt
og getur leitt
á glæpa venju langa.
18.
Stillir heljar styttir frið,
styður að enn holdsins lið,
þiggur beint og ber á mið
sem beittast er að villa.
Eigin vopnum oss hann slær,
eigum bastið líka vær,
slægur með því fjötrað fær,
frá eg svo hagast illa.
Það herra Guð til hjálpar gaf,
þar hittum af
hættilegastan kvilla.
19.
Óvin mennskum illa felst
í einu ef með þér húsi dvelst
örðugri að akta telst
úlfur christnra sauða.
Hann sem leon um hvörja stund
hraður, skyggn og ólmur í lund,
glefsandi á glötunar sund,
glæpir vökusnauða.
Augum holdlegum ekki sést,
hans valdið verst,
vei þeim drekanum rauða.
20.
Ef þann vildi vesleg þjóð
vega yfir í hyggju slóð
hópinn þrungna megni og móð,
mundi lítið hirða
um líkamans hjá hönum lukku brest
en leiða ugg í hjartað mest,
að banvæn ferð um sálu sest
er svíkja vill og myrða.
Gæfist öngvum gleðistund
á grænni grund
ef grand það kynnum virða.
21.
Vor er hyggjan veik og blind,
vafin öll í myrkri synd,
festum sýst þá fyrir oss mynd
að fælast slíkan vanda.
Af því bilar bænin heit,
veikist hold en gleymir sveit,
christins halda riddara reit
og rausnarlega að standa.
Gekk svo margur úr gæfubraut
og girnast hlaut
í gaupnir svartra anda.
22.
Svo er varið svika þrjót,
sé hönum ekki staðið á mót,
sterkur finnst sem ljónin ljót
leika að stæla þrenna.
Þann einn sigrar glettinn gaur
er glæpa þekkist með hönum aur,
ekki hefur þó afl við maur
ef andstæðis skal kenna.
Blessað Guðs orð, bæn og trú
best vopnin þrjú,
bitrum óvin renna.
23.
Einn hef eg bundist á þann taum,
öngvan gefið að holdi gaum,
anað fram við glensi og glaum,
gleymt í hófi að stilla.
Hafnað bæn en hugsað smátt
um herrans vilja og dyggðir fátt,
iðkað þrjósku ódýr kátt,
að mér gengið hylla,
hendur og munn á heimsku fýst,
hugað síst
að helfærði sú villa.
24.
Óvarfærins æskumanns
er mitt dæmi synda krans,
mig leiddi fram í ljótan dans,
lítt eg móti sagða.
Falsara leit ei farið á
fyrir augun huldu brá,
óhapp bíði Satan sá,
mig sveik á hættu bragði.
Þessi hinn vondi véla þjón
villir sjón,
verri hvörju flagði.
25.
Eftir unnin verkin verst,
vitkast stundum hugurinn best,
þá opin stendur ógnin mest
sem áður kunni ei hræða.
Nú er mér ljóst um minnis rá
hvað mannskammlegt það teiknast má,
merkjum Christs að falla frá,
fyrir oss lét sér blæða.
En fangi verða þremur þeim
holdi, heim
og heljar árnum skæða.
26.
Andi náðar lyndis laut
lét í eyði en veik á braut,
vonin heilla hér með hlaut
að halda frá til síðu.
Komin aftur kvíði og pín,
kremjast bein en friðurinn dvín,
sárt um hjartað syndin hrín
af sútar bragði stríðu.
Rauna byrði römm er sú,
það reyni eg nú,
hún rænir sinnið blíðu.
27.
Býflugurnar flótta á
færast reiknum löngum frá,
vondum dauni dúfur hjá
dvelja ekki vilja.
Svo veit eg mín sár misgjörð
synda lykt og vonsku mergð
varðhalds englum víkur á ferð
við mig allir skilja.
Mitt guðleysi grætur þá
sem glöggt þeir sjá,
gildir ekki að dylja.
28.
Af skiptum þeim eg sjálfur sé
á síður allar neyð og vé,
dómur ekki dregst í hlé,
dæmdur slíku æði.
Á mínum slysum merki hvör
misráð þetta versta er,
falla í sið með fölskum her
fyrrgreindum í kvæði.
Ending fæst svo ill úr því
mörg sem mý,
mein og guðleg bræði.
29.
Aumur finn eg ei annað ráð
en aftur leita upp Jesú náð,
sá hefur herra hug og dáð
úr heljum mig að fanga.
Nægri trúi eg sé náðin hans
en nökkur synd, hann vill til sanns
veltist engi veraldar manns
í vítis pínu stranga.
Legg því allt mitt lasta gjald
í lausnarans vald,
lækni sá hið ranga.
30.
Bið eg mér drífi brjósti úr
blundinn dauða læknir trúr,
heitri kunni hyggju múr
halda iðran lengi.
Visku augu verki hrein
vondan ár og holdsins mein,
héðan í frá með hreysti grein
hatað ríkt eg fengi.
Herrann öllum hjálpa lýð,
svo helvískt níð
hreppi minna gengi.