Þegar skáldið dó

Er skáldið dó, þá var lík hans lagt
í ljómandi kistu og það var sagt
>að sárt væri’ hann syrgður og grátinn.
En áður var margt sagt um hann ljótt.
Það allt saman gleymdist nú furðu skjótt
>er heyrðist, að hann væri dáinn.

Hann þektist af öllum lýði lands,
og ljóst var, að mundi orðstír hans
>um langan aldur lifa.
Nú fannst mönnum eins og það frægðar skin
mundi falla að nokkru á hvern hans vin,
>svo allir vildu’ um hann skrifa.

Þeir lofuðu kvæðin. En líka var
allt líf hans gert dýrlegt. Sem vera bar,
>menn hlífðust við sögum sönnum.
En ávíttu stranglega landsins lýð
í listanna nafni, – þessa tíð,
>sem sinnti’ ekki svona mönnum.

En meðan hann sleit hér í mannheim skóm
var meinið, að buddan hans jafnan var tóm.
>því heldur var smár hans heiður.
Hann herjaði’ út krónu hér og þar;
að hugsa um borgun til einskis var,
>og því var hann lýðum leiður.

Og alltaf var lund hans til ásta gjörn.
hann átti til og frá nokkur börm
>sem hann gat ekki gefið að borða.
Og oft var hann kendur við sukk og svakk;
hann sat á veitingahúsum og drakk.
>Það líf hans kom oft til orða.

En milli þessa hann söng og söng;
í sulti, vesöld og marg kyns þröng
>fæddust hin fleygu ljoðin.
Þau komu’ eins og lind sem úr leðju smaug
eða ljóselsk blóm upp úr rotnunm haug,
>og ómana elskaði þjóðin.

En skoðun hans fundu menn ýmislegt að,
„það útbreiðist,“ sagði velmetið blað,
>„með söngvum hans siðaspilling“.
Og auðmönnum þótti sér ekki lýst rétt.
Um eitt var þó margræddast: prestanna stétt
>hún taldi hann trúarvilling.

Það gekk svona áður. En gleymt var það allt.
Nú gall í blöðunum hæst: „Hann svalt!“
>Það var ógnað með aldanna dómi,
og látið klingja að ljóðin hans
mundu lifa’ á tungu sérhvers manns,
>því þau væru þjóðar sómi.

Hann var nú með dauðanum frægðina’ að fá.
En fjármálahagurinn reyndist sá
>að lítt fyrir útför hann átti.
En leið fyrir höndum, sem lá suðrí garð.
Og lyktin á ráðstefnu’ um þetta varð,
>að samskotum safna mátti.

Menn unnu nú fúslega’ að öllu því,
og einhver fannst gyllandi heiður í
>að fást við hinum fræga dána.
Í laumi var hugsunin líka sú,
sem létti hjá mörgum: Hann kemur nú
>aldrei oftar að lána.

Er fénu var safnað, var líkið lagt
í ljómandi kistu. sem fyr var sagt,
>og hjúpað í hreinum tröfum.
Og blómsveigar stórir bárust að
með borðaskrauti frá mörgum stað.
>Og enginn sá eftir þeim gjöfum.

Til kirkjunnar fólkið þyrpist þétt,
og þar inn er kistan af burgeisum sett
>kjólbúnum, fínum og föttum
með drifhvíta hanska og drifhvítt lín.
Þeim dána til heiðurs í fylgdinni skín
>á hópa af silkilhöttum.

Menn greiða svo andans gáfum skatt.
En gatslitinn frakka og begldan hatt
>í lífinu löngum bar hann.
Og ræðanna’ og kvæðanna hlýja hrós
í hjörtunum tendraði ljós við Ijós
>af ástúð um allan skarann.

Mörg guðhrædd kona og grátmild frú,
hans gömlu dómarar viknuðu nú
>og upp tóku ilmandi klúta.
Og einkum og sérlega á þær fær,
er ást hans og trú er lýst, svo þær
>í lotningu og auðmýkt lúta.

Nú ómaði rödd hans í organsins hljóm,
því ofan á jörð til að heyra sinn dóm
>hann hafði frá himnum flogið,
og horfði bæði og heyrði á.
Við himneskan förunaut sagði hann þá:
>„.Mikil lifandi ósköp er logið!“

Hann sá það nú fyrst, að hann átti auð,
þótt oft hann vantaði drykk og brauð,
>og allt myndu aðrir hirða.
Hann lærði nú fyrst, er hann leit yfir allt
og las í hugina, rólega og kalt
>að vega, að meta og virða.

Svo hélt hann aftur í annan heim,
fór óraleiðir um víðan geim
>og þroskaðist stig af stigi.
En bærist til mannheima’ af ferðum hans frétt,
þá fór það mjög dult, var ei talið rétt,
>en órar, eða’ eintóm lýgi.

Um ljósheima álfur hann lengi fór,
því lífsins svið eru víð og stór,
>og gisti á glæstustu stjörnum.
Og lifði þar ævintýr ýmisleg
með englum sem fóru sama veg,
>allt framliðnum foldar börnum.

Nú sinnti hann hvorki um ár né öld
því ekkert ritar á sagnaspjöld
>hinn eilífi almættiskraftur.
Og jörðin hélt áfram að sveiflast um sól.
Hann sá hana og skoðaði pól frá pól,
>og leit þá til landsins síns aftur.

Fyrir landsfé var keypt hvert lítið blað,
hver lappi, sem fyrr hafði hann handfjatlað,
>og nú þótti dýrmætt að ná því.
Þeir snuðruðu’ í gömlum sneplum þá,
nú snjáðum, sem hann hafði krotað á
>og urðu doktorar á því.

Og mikið og skrautbúið líkneski’ hann leit
í landsins fegursta blómareit
>og nafn hans stóð fyrir neðan.
Það reist var á aldarafmæli hans,
af alþjóð, af börnum hans föðurlands
>sem sjálf höfðu aldrei séð hann.

Um stund yfir láð og lög hann sá.
„Í lífinu var ég“, sagði’ hann þá,
>„víst alltaf öðrum til byrði.
Nú fór ég svo víða, að frægðin hér
í föðurlaudinu mínu er
>í augum mér einskis virði.“

„En blessaðu, drottinn, láð og lýð
með ljósi’ yfir sæ og fjallahlíð,
>hvert strá, hvert fræ í foldu,
hvert lifandi dýr, þá stuttu stund,
sem staðið er við á þessari grund,
>frá manni til orms í moldu.“

„Er skima ég um, ég skilja fer
hve skrykkjótt gekk lífið fyrir mér:
>það eitt, sem ég sinnti, var sálin.
Menn lifðu hér mest fyrir líkamann.
Mér lét aldrei vel að sjá um hann.
>Nú metumst við ekkert um málin.“