Fortölur

„Hvað! Sérðu’ ekki fánana’ er fara’ um heim
og fylkingar mannanna’ á eftir þeim?
Og’ heyrirðu’ ei herópin gjalla,
er foringjar mannkynsins fylkja lýð
til framsóknar út í hið mikla stríð
og eggja til þátttöku alla?“

„Og sérðu’ ekki, maður, hve foldin er fríð
og festing himinsins stór og víð,
og veggir í allar áttir?“
– „Jú, kringum mig heyri ég köll og hróp
og kröfur og bönn og neyðaróp.
Þeir eru um ekkert sáttir.

„En framundan sjá þeir i ljóma lönd
ljósi’ yfir tindum og bjartri strönd.“
– „Hvað eru þeir þá aö þrátta’ um?“
– „Þeir þrátta’ um hvern veginn velja ber.“
– „En víði, blái himininn er
jafnnærri i öllum áttum.“

„Fyrir hugsjónir sínar þeir heyja stríð.
Að hefja, göfga og mennta lýð
er takmark hugsandi heimsins;
að bera sannleikans logandi ljós
í leit eftir heimsins fegurstu rós
um ókunnar álfur geimsins.

„En uppskeran þá, eftir alt það strit ?“
– „Þeir auka í heiminum skilning og vit.
Slíkt er þó vart einskis virði.“
– „En skapar þá vitið lánsamt líf,
og læknar það mannanna böl og kíf
og léttir það lífsins byrði?“

–„Hinn góði, hinn vitri, hinn göfugi kýs
að gera jörðina’ að paradís
og alla menn englum jafna.
En annar vill leiða eina þjóð
í öndvegið; það er líka góð
hugsun, sem síst má hafna.“

– „En það veröur eilíft, en ónýtt stríð,
því enginn má segja jarðar lýð,
hvar eigi’ hann aö lokum að lenda,
og gatan til þessa Gósenlands
með gæfu og fullkomnun sérhvers manns
á hvergi’ í alheimnum enda.“

„En stefnan er áfram, og eitt er víst:
Þótt áform mannanna náist síst,
þá eru þeir allir að vinna,
og launin: fé og frægð og hrós,
því fram yfir dauðann skín af þeim ljós,
sem einhverju’ í alvöru sinna.“

– „Ég sé ekki tilveru takmark neitt,
mín trú er dáin og vonin þreytt
á leit eftir ljósi á vegi,
og yfir mig leggst eins og eilíf nótt,
með andvöku’ er drepur lífsins þrótt
og draumana’ og von eftir degi.“

– „Þá þekkirðu heimsins hæstu neyð,
og hrelldum sálum skalt vísa leið
til bjartari og betri landa.“
– „Ég sjálfur eygi þar enga brú.“
– „Jú, einmitt á slíkum vegi ert þú
til ljóssins og lífsins stranda.“

„Ég veit það að jöröin á líf og ljós,
og laðandi tál, með blóm og rós,
fyrir þá sem ei auðnina eygja.
Ég hef hrópað um bending í himininn,
en huganum hvergi svölun finn,
og sál mín er sífellt að deyja.“

„Þú heyir í eigin huga stríð
við hugsun, sem engin leysir tíð,
og eykur þér efa og sorgir.
En semdu sem fyrst við þig sjálfan frið,
og svo skaltu aftur reisa við
þær hrundu, heilögu borgir.“

„En heimtirðu’ að skilja og eygja allt,
verða’ augu þín blind. Þú varast skalt
að koma með kröfu slíka.
Það sem heldur við lífinu heiminum í,
er hulda gátan, sem alltaf er ný,
og leitin að guöi líka.“