Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3139)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
Rímur af hvarfi og drukknan Eggerts Ólafssonar vicelögmanns árið 1768. - Fyrri ríma.Fyrsta ljóðlína:Suðra renni eg súðahind
Höfundur:Árni Þorkelsson frá Meyjarlandi
bls.150-164
Viðm.ártal:≈ 0
Tímasetning:1770
Flokkur:Rímur
Skýringar
Árni hefur ort rímurnar að beiðni Jóns Arasonar, formanns minni bátsins, eins og fram kemur í rímunum og hefur hann gert það fljótlega eftir slysið, ef til vill árið 1770.
Í útgáfu þessara rímna í Blöndu er stuðst við þrjár uppskriftir þeirra: Lbs 413 4to, skrifuð 1777. Er það handrit hér nefnt A (neðanmáls). Annað handrit úr safni Bókmenntafélagsins (merkt V, 16, er nefnt B (neðanmáls). Langyngsta afskrift rímnanna er í safni Jóns Sigurðssonar, JS 358 4to og er það nefnt C (neðanmáls). 1. Suðra renni eg súðahind
Sóns á, breiðan víði, ef ganga nenni í glettuvind, gerist á henni lítil mynd. 2. Mig hefur beðið tjörgu týrtrönu kjalars ýta, og öll ákveðið efnin rýr, eins og geðið hans tilknýr. 3. En hvað veldur efnið kennt,eg má spyrja vinur, ekki er heldur öðrum sent, óðs, sem geldur betri mennt. 4. Ef allt berkrýnist efnið þaðannarra góðskáldanna, en ekki tínist upp á blað, sem öllum sýnist minnkun að. 5. Bjóða valla þori eg þjóðþvættingsmiklar bögur, mitt því kalla má eg ljóð mærðarspjall um Óðinsfljóð. 6. Þó skal voga úr þagnarvörþund fyrir Ægisbríma fram að toga Frostaknör á Fjalars sog með lasin kjör. 7. Kjölur fúinn, rifin röng,reiðinn allra verstur, keipur lúinn, lykkjan þröng, lasin, rúin öll tilföng. 8. Engu nýtan farvið finn,flestur saumur slitinn, engin spýta óbrotin, er þó að líta ferðbúinn. 9. Stýrisfjölin stutt og mjó,stefnið samanbundið, grýtt er mölin, gamalt hró, gefst ei dvölin heima þó. 10. Seglið allt er sundurflakt,svikull ásinn líka, mjög fer hallt*, en mastrið skakkt, mjög ósnjallt* á rána lagt. 11. Ekki tjáir örvæntingefnaleysið viður, heil mér spáir hugrenning heima nái þó lending. 12. Kannske nægi þetta þá,það fer einhvern veginn, ekki fæ eg umbót á, um þó klagi föngin smá. 13. Annálsverða efnið héropið fyrir liggur, það til ferða þrýstir mér, Þundar skerða drykkjuker. 14. Kjósi lýðir kveðling minn,kannske hann falur verði, á ef hlýðir öldin svinn; efnið prýðir skáldskapinn. 15. Allur skyldi múgi mannsmikið yfirvega, hvað skikkun gildir skaparans og skæra mildin verka hans. 16. Með öllum rétti eg það finn,út af drottins ráðum*, þó hart á detti hörmung stinn hann þó léttir krossburðinn. 17. Hann vill leiða í hættu mannog honum þaðan rykkja, lífga og deyða líka kann, liðs að beiða gott er hann. 18. Hans því allt í hendi er,himinn, jörð og vindur, hafið kalt, og hvað sem fer heims gervallt og loftsins her. 19. Kom og skoða kristinn mann,kort er þitt ágæti; klént vill stoða karlmennskan, ef kemur að boða nokkuð hann. 20. Fyrir hans veldi megna ei meirmaktar höfðingjarnir, víst eg held sem vesall reyr verði felldur ofan að leir. 21. Margur vann á kólguknörkynjadjarft að reisa, margur þann veg missti fjör, margur fann og lífsins kjör. 22. Veittist næmi og viskan hávildi eg nú áforma, yður tilkæmi eitt að sjá eftirdæmi hér upp á. 23. Máls af hjalli mynduð greittmín því sagan bíður, mansöngs falli þulan þreytt, það menn kalla stiklusneitt. ——— 24. Yfirmaður ýta Jóná Ingjaldshóli situr*, vel aktaður vítt um frón, vel tók glaður margra bón. 25. Okkar téður yfirmannÁrnason er kenndur, veiting seður volaðan, virðing gleður höfðingjann. 26. Átti víða álmaþórundir Snæfellsjökli mikið fríðan mastrajór, menn sem ríða um síldarkór. 27. Einn í vörum uppi láöllum stærri hinum, gekk ei fjörum fiska á, flutningskjörum mætti sá. 28. Vel það skeði að vinarbónVestfjarða til reisu þetta léði þóftuljón þeim sem réði ferðatón. 29. Vigfús prestur vel lærðurvar að Miklaholti* góður flestum, guðhræddur gjarn á lestur, siðprúður. 30. Þessi vildi senda í svipsvo til vesturstranda í meira gildi menn og skip, sem mikið þyldi straumagrip. 31. Skyldi þægan sækja sennsinn þar tengdabróður, með vinskap nægan, viti menn, vísi- frægan -lögmannenn. 32. Eggert nefndist Ólafsson,ættgöfugur hari, til gleðinnar stefndist, gafst sú von, ef gæfan efndist Hárs á kvon. 33. Fólkið valdi ferðar tilfyrr umgetinn prestur, öll þeim taldi erindaskil, átta* halda flóðs á hyl. 34. Formann glaður, góðfrægur*Gissur Pálsson nefndur aðfaramaður alþekktur, allhugaður, ráðsettur. 35. Gunnlaugsson var Guðmundurgreindur einn háseti, annar Teitsson Eirikur, einninn Jónsson Sigmundur. 36. Guðmund Jónsson greina má,get svo Jóna þriggja, hyggjufrón ei hægt með á í hróðrartón að feðra þá. 37. Guðmunds arfi einn var þóannar Þorsteins niðji, Ara hinn þarfi burinn bjó, bús frá starfi með þeim dró. 38. Sendi hann mér sögunnar þáttsaman í ljóð að binda, en eg kann til óðar fátt, er það bann á margan hátt. 39. Ei mun tjá að uppgefastefnaleysið viður, eg fer þá að umrótast og Óðins slá í hornið fast. 40. Þessir allir þegar í staðþjónuðu prests að vilja, með friðarspjalli framfór það, ferðakall var upphrópað. 41. Átta Krists var ártal þáeftir seytján hundruð og sextigi viss, eg segi frá, svo var rissað blað upp á.* 42. Miðvikudagur mánaðarmaí hins átjánda, ferðahagur byrjast bar, blómafagurt sólskin var. 43. Um ferðahraðann frek umsviffyrir mönnum vóru, var þeim þaðan veitt framdrif, sem veiðistaðan heitir Rif. 44. Skoða reiða sinn til sanns,seglið þá vantaði, senda á leið til sýslumanns, svaragreiða fengu hans. 45. Að mastursvoðir hefði ei hann,er hagaði skipi þessu, sendiboði svo burt rann, seggir skoði atburð þann. 46. Tvö svo fengu seglin sér,af sex- og áttræðingum, frestur lengur enginn er, áls til gengu kapparner. 47. Kveðja síðan kæra menn,kvinnur, börn og vini, ósk var lýða allgóð* senn, út svo hýða byrðingenn. 48. Vel hádegi vinds með kjörvar miðvikudagsins, týrs frá mey þá tóku för og tráðu fleyi Rifs úr vör. 49. Þessi næsti féll með friðfyrir hvítasunnu, prestur læsti á bryggjum bið og blessan kræsti skipsfólkið.* 50. Síðan binda segl við hún,söng í voðum Kári, skessan vinda um skerjatún skipinu hrinda gerði hún. 51. Austsuðlægur andi stóðyfrið mátulegur, súða þægur ylgur óð allt það dægur Skrímnis blóð.* 52. Flóinn mikli, er fóru á,fjörðurinn breiði heitir, eins og stikli, er að sjá, ölduhnykli skipið á. 53. Héldu kós í norður nett,nóns til þanninn gengur, ránardrósin reið að þétt, rostungsfjósið varð óslétt. 54. Drjúgum vindur drýgjast tók,dróst að austnyrðingi, masturshind úr máta skók, mannalyndi kvíða jók. 55. Hugðu landi helst að ná,Hlíð eða Siglunesi, en arfinn þandi Fornjóts frá fyrir óstandi seglum á. 56. Viku síðan vesturleiðvíst með Háskor allri, brims ástríðan bauð þeim neyð, bætti ei kvíðann næturskeið. 57. Eyjabelti óskírt var,ólga úr hafi gengur, um sér velti aldan þar og allar smellti grynningar. 58. Skúmaði froða skerjum á,skall á súðum alda, reisti boða bylgjan há og bauðst að troða land upp á. 59. Grenjaði úður, glotti mar,geisaði norðan Kári, orgaði lúður ægis þar, ógeðprúður nokkuð var. 60. Fyrir enda fjallsina ná,sem fundið leið til gátu, en þar lending enga sjá alls ókenndir skerjum hjá. 61. Horninu undir Háskor nær,sem horfir að Snæfellsjökli, um breiðar grundir búðir tvær, batna lundir, sjá nú þær. 62. Fiskistakka fengu séð,falla þótti hagur, tók að hlakka til þess geð að teyma á bakka súðatréð. 63. Engar leiðir litið fá,lending, skip né bragna, inn sig breiðir aldan grá* og Óðins freyðir mey upp á. 64. Burtu þaðan sneru snöggt,sneiddu rið* í hálsa, árar vaða öldugjögt, eyddi skaða þeirra flökt.* 65. Skorarenda nokkuð nærnorður með svo fóru, báran kennda bryggjur þvær bát að lenda slétt ófær. 66. Endilanga ýsuborg*ýtar renna létu, höfðu stranga hugarsorg, hvergi fanga þurratorg. 67. Norður halda ýtar ennallt að Rauðasandi, skolaði alda skerjum senn, skautaði fald á Ýmistenn. 68. Af Rindarbandi rekkar svorósum hvarma líta, byggða á landi bæi tvo, bylgja sandinn gerði þvo. 69. Ný var runnin sól frá sjó,svo kom fimmtudagur*, varð ei unninn viljinn þó, vot um munninn úður hló. 70. Besta veður guð þá gafmeð golu norðan hæga, Ægir kveður, sá ei svaf, svalið treður möl í kaf. 71. Um þeir sátu í öllum stað,ef með lögum kæmist lundar plátu landi að, lýðir gátu samt ei það. 72. Aftur snúa þunnt með þor,þó við gott samlyndi, árar núa í ægi spor, undir snúa Háuskor. 73. Um sér velti kólgan kná,knúði skipið alda, storðarbelti stundi þá, stýrið gelti krókum á. 74. Ránarjór með reginsiðruggaði undir þegnum, eins og ljóði ægi við ýtaslóð um geddumið. 75. Komu síðan kappar þar,sem kveldið áður sáu byggðir lýða og búðirnar, bætti kvíða, lognið var. 76. Tóku rekkar hæga höfn,heitir í Skorarvogi, síðan gekk frá saltri dröfn sveitin þekk með kjörin jöfn. 77. Í þeim búðum um það skeiðallir sváfu lýðir, svo kunnu ei prúðum kynna leið köppum lúðum brims í neyð. 78. Skunda náðu skipverjarskatna þá að finna, ljúft sér báðu liðsemdar, líka gáðu kveðjunnar. 79. Ára teyma öldungennundan sjóargangi, öll fór heiman sveitin senn, sútum gleyma ferðamenn. 80. Síðan fanga svefn og ró,svo leið fimmtudagur; um kveldið ganga kappar þó kósinn langa burt frá sjó. 81. Strax í beina stefna átt,er stendur Sauðlauksdalur, rennifleina brautar brátt bragnar reyna þessa nátt. 82. Reisuframann fengu entföstudaginn snemma* allir saman, er svo kennt, engin laman fékk þá hent. 83. Situr þá í Sauðlauksdalmeð sæmd, er gladdi rekka, lögmann sá, sem ljóðatal lýsir frá, að sækja skal. 84. Eftir greind sín erindaskil,einninn sögð tíðindi, sveitin leidd var sængur til, sæmdin reidd þeim flest í vil. 85. Klárt svo falla kjörin máls,um kvöldið upp þá stóðu, lögmann kalla lætur frjáls lunda snjalla rínarbáls. 86. Biður hann fara bragna þábraut að Skorarvogi, og ekki spara öklará, allir svara þar til já. 87. Þér skuluð sækja, *svo þeim tér,þóptuljónið stóra, sem ullar mækja áls um ver áður krækja gerðuð þér. 88. Flytjið ranga fagurt dýrfljótt til Keflavíkur, ykkur þangað skarpur, skýr skerðir spanga fylgi hýr. 89. Veit ég fær er veigaþórveginn rata þangað, voga hrærir vænan jór, vikur tvær er þessi sjór. 90. Öll þeir rækja erindin tjáð,orlof síðan tóku, þaðan krækja þvert um láð þundar mækja prýddir dáð. 91. Féll án saka ferðin slík,fór sem áður greinir, kappar taka Keflavík, kom til baka sveitin rík* 92. í Sauðlauksdal þá festu fótfyrðar dagmál sögðu, garpaval með greiðleg hót, gleðinnar tal þeim rann í mót. 93. Stálarunna stúlkurnarstíga í sængur létu, hvarmabrunna hvíldu þar, hvítasunna að morgni var. 94. Senn upprísi sagt er hvursíðan rekka snjallra, í kaupstað fýsist korðabur um kveldið vísilögmaður. 95. Bragna hallda að byggðum rann,byrja reisu nýja, stuttur falla vegur vann, Vatnsdal kalla eg bæinn þann. 96. Þar uppsneru þóftuhundþeim lögmaður átti, þessum reru á þorskagrund, þaðan sneru á samri stund. 97. Koma nú þeir í kaupmannsborg,kallað í Patreksfirði, en Vatneyri varningstorg, virðar keyra burtu sorg. 98. Lögmann sætis leiddu tillýðir þarverandi, svo við sig kæti krúsaryl, kverkastræti gekk í vil. 99. Veislukjörin voru góðvel um klukkutíma, þóftuknörinn þaðan óð, þessi förin gladdi þjóð. 100. Síðan heim að Sauðlauksdalsveit um kveldið gengur, glatt var þeim í sinnusal, sængur geyma rekkaval. 101. Hátíðina heila* þarhöldar glaðir sátu, þóttu lina þrautirnar, þokkinn vina nógur var. 102. Fram svo gekk um fyrða hagföstudags að kveldi*, sýnt var rekkum sæmdarplag með sóma þekkum nótt og dag. 103. Áttu þá um rostungsrannreisu að byrja nýja þaðan frá með flutning þann, í fjörunni lá, sem greina kann. 104. Að karfadýi komið var þáklyfjar af átján hestum, að skipi því til leiðis lá, lögmann frí það sjálfur á. 105. Átti tjáðan flytja fansfljótt til Keflavíkur, þar sem áður ullar brands ýta náðu knör til lands. 106. Karfabekks um kalda lá,kringum Norðurstrandir, vikur sex er vegur sá að vitni rekks er kvæðið á. 107. Síðan náðu sína leiðseggir byrja þaðan, gjafir þáðu og gott afskeið, guð sér báðu forða neyð. 108. Systir mána, sæl með frið,sást að ægi gengin, stelpur Ránar stundu við og stöfnunum lána dálítið. 109. Sýndist frekur farmur sá,fimm þar baggar lágu, máls svo vekur einhver á: ekki tekur skipið þá. 110. Akta hinir orð það gilt,ýtt er svo frá landi, Fornjótssynir stóðu stillt, straums þá dynir fá sig hryllt. 111. Burt frá sandi Sauðlauksdalsseggir lótsmann fengu, er ferðir vandi flyðruvals, fóru af landi níu tals. 112. Hans að Látrum vegur varvikur fimm að tölu, lundar plátu lentu þar, lýsi eg máti rímunnar. 113. Klofin, rifin, klemmd og núðkjalars jula standi, hrofin*, þrifin heim í búð, úr hafi drifin mæðulúð*. 114. Tæmist óma tæmdur bjór,tapast þróttur kvæða, þreyttur rómar þagnar kór, þáttur góma slitna fór. Athugagreinar
Í A er ekki getið um höfund rímna í fyrirsögn. Þá er tala erinda aðeins höfð í C en sleppt bæði í Aog B.
10.3 fer hallt] er halt B og C. 10.4 ósnjallt] svo hallt B og C. 16.2 ráðum] orðum C. 24.2 Jón Árnason sýslumaður Snæfellinga (d. 14. maí 1777), rausnarmaður og glæsimenni. Hann hafði einnig Arnarstapaumboð og útveg mikinn, en dánarbú hans sættist ekki að sama skapi vel upp. 29.1-2 Vigfús Jónsson prestur í Miklholti (d. 29. sept. 1786) bróðir Eyjólfs Johnsoniusar stjörnufræðings, vellærður maður og höfundur hinna svonefndu Vigfúsarspurninga. Hann átti Guðrúnu Ólafsdóttur, systur Eggerts, er ætlaði að setjast að í sókn mágs síns (á Hofsstöðum í Miklaholtshreppi). 33.4 átta] átti B og C. 34.1 góðfrægur] góðsamur C. 41.4 Af þessu virðist mega ráða að Jón Arason hafi afhent skáldinu yrkisefnið ekki allskömmu eptir atburðinn. 47.3 allgóð] algóð C. 49.4 Það hefir eflaust verið séra Vigfús. 51.4 Skrímnis blóð] ýmisblóð B, jötunsblóð C. 63.3 grá] há C. 64.2 rið] við C. 64.4 flögt] gjögt C. 66.1 ýsuborg] svo B, borg A, torg C. 69.2 þ.e. 19. maí. 82.2 þ. e. 20. maí. 91.4 Það hefur verið í vikunni eftir hvítasunnu (um 24. – 26. maí), sem þeir hafa flutt skipið til Keflavíkur (sbr. æfis. Egg. Ól. hina prentuðu), en ekki fyrir hvítasunnu. Mun þetta missögn í rímunni. 101.1 heila] heima C. 102.2 þ.e. 27. maí. 113.3 hrofin] svo öll handrit. 113.4 mæðulúð] marin, rúð B, C. |
