Reginsmál (Sigurðarkviða Fáfnisbana II)

Sigurðr gekk til stóðs Hjálpreks ok kaus sér af hest einn, er Grani var kallaðr síðan.
Þá var kominn Reginn til Hjálpreks, sonr Hreiðmars. Hann var hverjum manni hagari ok dvergr of vöxt. Hann var vitr, grimmr ok fjölkunnigr. Reginn veitti Sigurði fóstr ok kennslu ok elskaði hann mjök. Hann sagði Sigurði frá forellri sínu ok þeim atburðum, at Óðinn ok Hænir ok Loki höfðu komit til Andvarafors. Í þeim forsi var fjölði fiska. Einn dvergr hét Andvari. Hann var löngum í forsinum í geddu líki ok fekk sér þar matar.
„Otr hét bróðir várr,“ kvað Reginn, „er oft fór í forsinn í otrs líki. Hann hafði tekit einn lax ok sat á árbakkanum ok át blundandi. Loki laust hann með steini til bana. Þóttust æsir mjök heppnir verit hafa ok flógu belg af otrinum. Þat sama kveld sóttu þeir gisting til Hreiðmars ok sýndu veiði sína. Þá tókum vér þá höndum ok lögðum þeim fjörlausn at fylla otrbelginn með gulli ok hylja útan með rauðu gulli. Þá sendu þeir Loka at afla gullsins. Hann kom til Ránar ok fekk net hennar ok fór þá til Andvarafors ok kastaði netinu fyrir gedduna, en hon hljóp í netit. Þá mælti Loki:
„Hvat er þat fiska,
er renn flóði í,
kann-at sér við víti varask?
Höfuð þitt
leystu helju ór,
finn mér lindar loga.“
Geddan kvað:

„Andvari ek heiti,
Óinn hét minn faðir,
margan hef ek fors of farit;
aumlig norn
skóp oss í árdaga,
at ek skylda í vatni vaða.“
Loki kvað:

„Segðu þat, Andvari,
ef þú eiga vill
líf í lýða sölum,
hver gjöld fáa
gumna synir,
ef þeir höggvask orðum á?“
Andvari kvað:

„Ofrgjöld fáa
gumna synir,
þeir er Vaðgelmi vaða;
ósaðra orða,
hverr er á annan lýgr,
oflengi leiða limar.“
Loki sá allt gull þat, er Andvari átti. En er hann hafði framreitt gullit, þá hafði hann eftir einn hring, ok tók Loki þann af hánum. Dvergrinn gekk inn í steininn ok mælti:

„Þat skal gull,
er Gustr átti,
bræðrum tveim
at bana verða
ok öðlingum átta at rógi;
mun míns féar
manngi njóta.“
Æsir reiddu Hreiðmari féit ok tráðu upp otrbelginn ok reistu á fætr. Þá skyldu æsirnir hlaða upp gullinu ok hylja. En er þat var gört, gekk Hreiðmarr fram ok sá eitt granahár ok bað hylja. Þá dró Óðinn fram hringinn Andvaranaut ok hulði hárit.
Loki kvað:

„Gull er þér nú reitt,
en þú gjöld hefir
mikil míns höfuðs;
syni þínum
verðr-a sæla sköpuð;
þat verðr ykkarr beggja bani.“
Hreiðmarr sagði:

„Gjafar þú gaft,
gaft-at-tu ástgjafar,
gaft-at-tu af heilum hug;
fjörvi yðru
skylduð ér firrðir vera,
ef ek vissa ek þat fár fyrir.“
Loki kvað:

„Enn er verra
- þat vita þykkjumk -
niðja stríð of neppt;
jöfra óborna
hygg ek þá enn vera
er þat er til hatrs hugat.“
Hreiðmarr kvað:

„Rauðu gulli
hygg ek mik ráða munu,
svá lengi sem ek lifi;
hót þín
hræðumk ekki lyf,
of haldið heim heðan.“
Fáfnir ok Reginn kröfðu Hreiðmarr niðgjalda eftir Otr bróður sinn. Hann kvað nei við. En Fáfnir lagði sverði Hreiðmar, föður sinn, sofanda. Hreiðmarr kallaði á dætr sínar:

„Lyngheiðr ok Lofnheiðr,
vitið mínu lífi farit,
mart er þat, er þörf þéar.“
Lyngheiðr sagði:
„Fá mun systir,
þótt föður missi,
hefna hlýra harms.“
Hreiðmarr kvað:

„Al þú þó dóttur,
dís ulfhuguð,
ef þú getr-at son
við siklingi;
fá mey mann
í meginþarfar;
þá mun þeirar sonr
þíns harms reka.“
Þá dó Hreiðmarr, en Fáfnir tók gullit allt. Þá beiddist Reginn at hafa föðurarf sinn, en Fáfnir galt þar nei við. Þá leitaði Reginn ráða við Lyngheiði, systur sína, hvernig hann skyldi heimta föðurarf sinn. Hon kvað:

„Bróður kveðja
skaltu blíðliga
arfs ok æðra hugar;
er-a þat hæft,
at þú hjörvi skylir
kveðju Fáfni féar.“
Þessa hluti sagði Reginn Sigurði. Einn dag, er hann kom til húsa Regins, var hánum vel fagnat. Reginn kvað:

„Kominn er hingat
konr Sigmundar,
seggr inn snarráði,
til sala várra,
móð hefir meira
en maðr gamall,
ok er mér fangs ván
at frekum ulfi.

Ek mun fæða
folkdjarfan gram;
nú er Yngva konr
með oss kominn;
sjá mun ræsir
ríkstr und sólu;
þrymr um öll lönd
örlögsímu.“
Sigurðr var þá jafnan með Regin, ok sagði hann Sigurði, at Fáfnir lá á Gnitaheiði ok var í orms líki. Hann átti ægishjalm, er öll kvikendi hræddust við. Reginn gerði Sigurði sverð, er Gramr hét. Þat var svá hvasst, at hann brá því ofan í Rín ok lét reka ullarlagð fyrir straumi ok tók í sundr lagðinn sem vatnit. Því sverði klauf Sigurðr í sundr steðja Regins. Eftir þat eggjaði Reginn Sigurð at vega Fáfni. Hann sagði:

„Hátt munu hlæja
Hundings synir,
þeir er Eylima
aldrs synjuðu,
ef meir tyggja
munar at sækja
hringa rauða
en hefnd föður.“
Hjálprekr konungr fekk Sigurði skipalið til föðurhefnda. Þeir fengu storm mikinn ok beittu fyrir bergsnös nökkura. Maðr einn stóð á berginu ok kvað:

„Hverir ríða þar
Ræfils hestum
hávar unnir,
haf glymjanda?
Seglvigg eru
sveita stokkin,
mun-at vágmarar
vind of standask.“
Reginn svaraði:

„Hér ro vér Sigurðr
á sætréum;
er oss byrr gefinn
við bana sjalfan;
fellr brattr breki
bröndum hæri,
hlunnvigg hrapa.
Hverr spyrr at því?“
Maðr kvað:

„Hnikar hétu mik,
þá er hugin gladdak
Völsungr ungi,
ok vegit hafðak;
nú máttu kalla
karl af bergi
Fengi eða Fjölni;
far vil ek þiggja.“
Þeir viku at landi, ok gekk karl á skip, ok lægði þá veðrit. Sigurðr kvað:

„Segðu mér þat, Hnikarr,
alls þá hvárttveggja veizt
goða heill ok guma:
hver bözt eru,
ef berjask skal,
heill at sverða svipun.“
Hnikarr kvað:

„Mörg eru góð,
ef gumar vissi,
heill at sverða svipun;
dyggva fylgju
hygg ek ins dökkva vera
hrottameiði hrafns.

Þat er annat,
ef þú ert út of kominn
ok ert á braut búinn,
tvá þú lítr
á tái standa
hróðrfúsa hali.

Þat er it þriðja,
ef þú þjóta heyrir
ulf und asklimum;
heilla auðit
verðr þér af hjalmstöfum,
ef þú sér þá fyrri fara.

Engr skal gumna
í gögn vega
síð skínandi
systur Mána;
þeir sigr hafa,
er séa kunnu,
hjörleiks hvatir,
eða hamalt fylkja.

Þat er fár mikit,
ef þú fæti drepr,
þars þú at vígi veðr;
tálar dísir
standa þér á tvær hliðar
ok vilja þik sáran sjá.

Kembður ok þveginn
skal kænna hverr
ok at morgni mettr,
því at ósýnt er,
hvar at aftni kemr;
illt er fyr heill at hrapa.“
Sigurðr átti orrostu mikla við Lyngva Hundingsson ok bræðr hans. Þar fell Lyngvi ok þeir þrír bræðr. Eftir orrostu kvað Reginn:

„Nú er blóðugr örn
bitrum hjörvi
bana Sigmundar
á baki ristinn;
engr var fremri,
sá er fold ryði,
hilmis arfi,
ok hugin gladdi.“
Heim fór Sigurðr til Hjálpreks. Þá eggjaði Reginn Sigurð til at vega Fáfni.