Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3128)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
KrosskvæðiFyrsta ljóðlína:Guð *himnanna / græðari manna
Höfundur:Höfundur ókunnur
bls.272–285
Viðm.ártal:≈ 1400–1550
Flokkur:Helgikvæði
Skýringar
Meginhandrit Krosskvæðis er A = AM 721 4to, bl. 19v–20r.
1. Guð *himnanna,græðari manna, geymi oss alla; láti mig skilja sinn ljósan vilja, lof guðspjalla.
2. Heill, *heilagur kross,hjálpa þú oss með himneskri dýrð því að virðing þín, sú eð víða skín verður aldri fullskýrð.
3. Höfuðfeður spáðuog huggast náðu af *hjálparans pín. Sjálfur Guð sendi af sínum vendi sáðkorn til þín.
4. Adam sendiog sóttar kenndi *Sét í Paradís lækning að fá líkama sinn á því að líftregi er vís.
5. Höfuðengill sá,hélt þar vakt upp á, honum setti syn. Öngva líkn má úr Paradís fá Adam né hans kyn.
6. fyrr en mætur á moldtekur meyjar hold af þrá taldri sigur *vinnandi með sínum anda á *sjetta heimsaldri.
7. Þrjú korn skaltu fá,þeim áttu að sá þá ið lífið lætr Adam faðir þinn, það vill drottinn minn, undir hans tungu rætr.
8. Af því sáðiupp á láði ágætur rann lundur fagur í kross sá er *lífgar oss, lof sé þeim eð fann.
9. Á Davíðs aldri,með dýrð sjöfaldri, drengir fundu háleitan kross til *hjálpar oss og hilmi sýndu.
10. Þennan prýddiog purpura *skrýddi prúðu gulli og í höll sinni hafði inni enn heiðursfulli.
11. Salamon hlýddiog síðan þýddi slík dæmin öll, lignum prýddi og laufi skrýddi langt út yfir höll.
12. Veglig drottningveitti lotning, sú eð Saba hét. Salamon spurði, sem honum burði, hvað sætan grét.
13. Hugsa þú þáhér mun píndur upp á hjálpari manna. Eigi muntu fá eytt þeirri spá sem örlög banna.
14. Salamon vildi,enn sæmdar mildi, slíku eyða svo þegar ei mætti þann allt bætti á því tré deyða.
15. Lét hann sveinaí leirtjörn eina lignum *sökkva og þann faldi sem Jesús valdi illsku að slökkva.
16. Heimsaldra tvohann var geymdur svo huldur leiri. Þá lét drottinn minn dreyrann sinn dýrð hans meiri.
17. Röksemd merka,ritning klerka, rituð með penna: Guð gjörðist mann, göfug fæddi *hann gimsteinn kvenna.
18. Dagur prýddi dag,ljós gladdi ljós, sól birti sól. Gjörðist mannlig mynd á móti synd, mey var sú eð ól.
19. Blíður drottinn minnbauð líkama sinn í barsmíð fyrir oss. Hann var hrundinn, hraktur og bundinn, honum dæmdur kross.
20. Ýmsi *sóttuog of góð þóttu öll tré til kross fyrr en hittist sá er í leiri lá og líknsamur var oss.
21. Járngadda þrjáJúðarnir slá í hans hönd og fót. Þau merkin má mjög víða sjá, þorngjörð og spjót.
22. Guð var göddum nistrí gegnum hendur og ristr grimmliga við kross. Blóð drottins rann blessað yfir hann sem félli foss.
23. Krossi undirum krankar stundir Krists móðir stóð. Niður um dýra drottning skíra rann drottins blóð.
24. Upp á þig *skreiðsá eð angist beið, orms í líki, leiður Lucifer sá er langflæmdur er af *lausnarans ríki.
25. Sól *sortnaðien sjálfur lausnari dó dýr fyrir oss. Deus herjaði, djöful fangaði. Heill heilagur kross.
26. *Herjaði hann þáhelvíti á og í hendi bar sigurmerkið sitt en fólkið fritt fagnanda var.
27. Lutu allir þá,þeir er ljósið sá, ljúfum krossi og að fótum hans flestallt kyn manns féll með kossi.
28. Guð, drottinn minn,greip óvin sinn með gipt sjöfaldri, sigurfjötri batt svo lífið latt losnar aldri.
29. Upprísandi,*allsvaldandi, Jesús, guð minn, til himins haldandi honum fylgjandi flokkur fagur og fínn.
30. Gyðingar dulduglæpinn huldu af grimmleik sínum; krossinn földu og Cristi völdu kvalir og pínu.
31. Jesús, guð minn,jók heiðurinn sinn og finnast lét kurteis kvinna, keisara inna, sú eð Elína hét.
32. Á Gyðinga taldiog grimmliga kvaldi Guðs ambátt sjá. Sjálfur júði sagði brúði hvar sigurmerkið lá.
33. Lét á stundugrafa úr grundu en göfga snót Guðs píslartré, göfgara en fé, gaddnagla og spjót.
34. Saga lét hún þásundur kross í tvá, silki nanna. Constantinum i sínum sendi hún annan.
35. Í Miklagarðimenþöll varði með krossi fé. Á *Jórsala landi annar standi og æ blessaður sé.
36. Jarteignir þeimer um allan heim af honum skína. Maður er enginn sá moldunni á megi það tína.
37. Hans ber ljóma*um *helga dóma *á himni og jörðu. Drottinn vor lá, dýrligur upp á píslartré hörðu.
38. Í hvers manns húsienn heiðursfúsi hafður er inni, við meinum sunginn og margt slunginn með dýrð sinni.
39. Hræðir púka,huggar sjúka, hjálpar snauða, auma klæðir, *fátæka fæðir, frelsar dauða.
40. Lof landanna,líf andanna, líkna þú oss. Heiður englanna, hjálp mannanna, heill heilagur kross.
41. Vötn að hægja,veður að lægja, vopn að deyfa, blóð að stemma síð og *snemma, slíkt má leyfa.
42. Láttu eigi grandaóhreins anda illsku klúsun hver þitt kvæði er kveðið á græði ei heyrir í húsum.
43. Blessaður kross,bjarga þú oss blíður í dómi. Um eilífar aldir amen, haldist *þinn ævinligur sómi. Viðbótarerindi (sem eru ekki í A. Eru í F og G. Hér tekin eftir F1)
1. Hlýði allirýtar snjallir óði mínum. Guð mig þiggi þó að eg liggi þrengdur í pínu.
2. Lambið hreina,saklaust meina, gyðingar særðu. Sá dreyrinn rauði drottins sauði dýrliga nærði.
3. Hér í heimi varsá er hjálpir gaf vel tuttugu vetr. Vill oss greina vísan eina væri þrettán betr.
4. Skaríoth seldiá skírdagskveldi skaparann landa undir eggjar sverð með alllítið verð júðum til handa.
5. Adam sagði,á hendurnar lagði, á herrans fætr: Hjálpa þú mér, sá er mildastur er og lausnarinn mætr. Athugagreinar1.1 himnanna] < himnana A. 2.1 heilagur] < heilagr A.
3. 3 hjálparans] svo BCDEFG. hialpars A.4.3 Sét] < siet A. 6.4 vinnandi] < vinandi A. 6.6 sjetta] < uita A. Lesháttur tekinn eftir E. 8.5 lífgar] svo BD. ligar A. 9.5 hjálpar] < hialfar A. 10.2 skrýddi] 15.3 sökkva] < suauckua A. 17.5 hann] hefur gleymst í A. 20.1 sóttu] soktu A. 24.6 lausnarans] svo í BCDEFG. lausnar A. 25.1 sortnaði] < sornadi A. 26.1 Herjaði] < Hieriadi A. 29.2 allsvaldandi] svo BCDEF. allvaldandi A. 35.4 Jórsala] < iosala A. 37.2 um helga] svo BE. helgra A. 37.3 á himni og] < himne ok ä A. 39.5 fátæka] svo BCDEF. fatækt A. 41.5 snemma] < sniemma eða smemma A. 43.6 þinn] svo BCDEFG. ok A. |
