Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3139)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
BarngæludikturFyrsta ljóðlína:Kvöðið er yfir börnum
Höfundur:Höfundur ókunnur
Heimild:Són, tímarit um óðfræði. bls.36–39
Viðm.ártal:≈ 1525
Flokkur:Jóðmæli
Skýringar
Kvæðið er gefið út eftir AM 720a 4to.
Sjá Barngælubálk 1. Kvöðið er yfir börnumkvæði þetta, þeim sem við þurfa þeirra muna. Þegi þú og huggast, þýðust barna, geðug, þér ekki gangi á móti.
2. Drottin vil eg þessdýran biðja að þú spök verðir, sprakkinn ungi, og Máríu son, mildan Jesús, geymi þig, barn mitt, svo þú grátir ei.
3. Mun eg þig selja,mey hin fríða, guði á hendur að hann geymi þín. Hans bið eg umsjá aldrei hverfi af þér, hin unga, um þinn allan aldur.
4. Höfuð með hári,hold með liðum, brjóski og blóði, beinum og sinum, æðar og það innst er, allt hvað þér fylgir gef eg það á guðs vald, góðu mínu barni.
5. Þér skipti lukkuskaparinn allra, jóðið góða, *jöfur á himnum unni þér. Þar með allar dróttir, faðir og móðir, fljóð allra best.
6. Þegar að hin ungaþýð kann að mæla greiðist þér ávallt gott á tungu Jesús að nefna og hans helga nafn, blót og eiða bið eg að þú forðist.
7. Gefi það, barn mitt,guð drottinn þér að þú fljótliga fróðleik kunnir og íþróttir allar hreppir þær sem kvenmanni er kringt að nema.
8. Tiggja himinstrú þú fastliga, það er grundvöllur góðra verka. Predikan hlýttu prúðra klerka, haf það jafnan sem þú heyrir gott.
9. Varast skalt þú,vænlig meyja, við guðs nafn leggja, geðug, með öllu hosk í lyndi, við hégóma, sá syndgast ei sem so gjörir.
10. Farðu til messu,friðlundað jóð, hlýð með trausti tíðum öllum, skrafa þú ekki, skýr, neitt um það þó að í kirkju kappar ræði.
11. Öngvir skylduýtar stunda ævi sína nema að elska guð og ónýtir aldri sitja svo að iðjulaus enginn hittist.
12. Vertu oft næmað nýtu verki, postula eru það prýðlig dæmi nær sem Kristur kallar fríða gefi þinn anda á góða iðju.
13. Kenndu jafnan gott,kæran, öðrum og nem einninn það sem nytsemd er, stöðug vert þú stolt að líta, sá er mannkostur mestur allra.
14. Byrja vil egí barna huggan stefið til handa stoltu jóði og biðja þess blíðan drottin að hann þig firrði meinum öllum.
15. Lof bið eg syngistaf lýð snjöllum himna stýrir yfir heim allan ævinliga so aldri minnkist almáttur þinn, hæsti drottinn.
16. Allir skylduýtar falla lágt á kné með lofsöng frómum fyrir ilmandi ásján þinni, engla gramur, um allar aldir.
17. Föður og móðurfast skalt þú unna, gjöra það jafnan af góðum hug, en ef þau þurfa þinna muna þeim skalt þú ætítt þjóna af hjarta.
18. Styggðu þau aldreistolt að líta, vertu vör um það, vífið fróma, brúðurin elska þú bræður og systur frændur auma ef fljóð skal eflast.
19. Vel skaltu unaþó enir volugir frændur þínir á fé segist, gleð þú jafnan, geðug í orðum, vist þeim og drykk veit með blíðu.
20. Öfund skaltualdri fremja þó þú sjáir aðra í synd blífa, reiði skaltu ranga láta, brúðurin unga, í burt langt frá þér.
21. Vertu trygg vinum,vífið fróma, örlát af fé með hófi góðu en fláræði fremdu aldri drepur það kostum dróttum allra.
22. Gjald þú þrálátumgildlig andsvör þeim sem ýtrust á yfir að bjóða, mundu aldri mjög le[ngi] 0000000000 0000000000
23. 0000000000hafið dropum, haninn fjöðrum, en himinn stjörnum, sandur kornum en sáldið götum, fjöllin steinum en fiskar vötnum.
24. Akrar stöngumen eyjar fuglum, sólin geislum en sjórinn fiskum, góð bók línum en gamminn hljóðum, skipið nöglum og skógur kvistum.
25. Reið með vatniog rekka meið sólir tvennar so er hilmirs hljóð en leiðir úlfs lagður spjóti, ort er fræðið og allljóst er það.
26. Hagall með kaunihætt nauð og björg hné sól og ís með hnífi stungin hagall er mein oft í fjöllum en ræsirs holl ráðið hljóti.
27. Barngæludiktbragnar kalla þetta kvæði, það er harla stutt, spök mun verða sprundin arba þegar það er yfir þeim þrisvar kvöðið.
28. Mál skal so endast,mey hin fríða, gef eg þig á guðs vald gamla og unga en á enda æðri ævi þinni Kristur þín vitji, kvæðið er nú úti. Athugagreinar1.–7. erindi samsvara 2.–6. og 8.–9. erindi í Barngælubálki.
5.4 jöfur] leiðrétt af útgefanda; í handriti er skipt milli lína án bandstriks: io gur. 7.8 kringt] þ.e. lagið.
8. erindi samsvarar 72. erindi í Barngælubálki.
9. 7 ei] má skilja hér í merkingunni ‚ætíð‘ og er þá átt við þá synd aðleggja nafn guðs við hégóma; á hinn bóginn má skilja ‚ei‘ sem ekki og væri þá átt við að ekki syndgi sá sem varast að leggja nafn guðs við hégóma; sú merking stendur nær síðustu línunum í 56. erindi í Barngælubálki sem samsvarar þessu erindi. – 5 hosk] í báðum gerðum kvæðisins er ævinlega orðmyndin ‚hosk‘ í merkingunni ‚horsk‘ þ. e. ‚vitur‘.
10. erindi samsvarar 39. erindi í Barngælubálki.
11. erindi samsvarar 67. erindi í Barngælubálki.
12. erindi samsvarar 78. erindi í Barngælubálki.
13. erindi samsvarar 77. erindi í Barngælubálki.
14. erindi samsvarar 18. erindi í Barngælubálki.
15. erindi er stef sem kemur þrívegis fyrir í Barngælubálki sem 19., 31. og 43. erindi.
16. erindi er hið eina í Barngæludikti sem ekki á hliðstæðu í Barngælubálki.
17. erindi samsvarar 27. erindi í Barngælubálki.
18. erindi samsvarar 28. erindi í Barngælubálki.
19. erindi samsvarar 30. erindi í Barngælubálki. – Í framfærslubálki í landslagabók Íslendinga eru skýr ákvæði um skyldu manna að framfæra óvinnufæra eða févana ættingja sína og er hér til þess vísað, sjá Jónsbók. Ólafur Halldórsson gaf út. Kh. 1904, 100–108.
20. 4 synd] má leiðrétta í sæmd samkvæmt 57. erindi í Barngælubálki sem samsvarar þessu erindi.
21. erindi samsvarar 15. erindi í Barngælubálki.
22. erindi er neðst á bl. 1v í handriti og vantar á síðustu tvö vísuorðin og síðan á kvæðið sjálft, óvíst hve mikið. Erindið samsvarar 14. erindi Barngælubálks sem þar er heilt.
23. erindi hefst efst á bl. 2r í handriti og vantar á fyrsta vísuorð. 23.–28. erindi samsvara 88.– 93. erindi í Barngælubálki.
25. Í erindinu er fólgið nafn skáldsins, sbr. 90. erindi í Barngælubálki.
26. Í erindinu er fólgið nafn meyjarinnar sem ort er til, sbr. 91. erindi í Barngælubálki. |
