Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3139)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
Sigurðarkviða hin skammaFyrsta ljóðlína:Ár var, þats Sigurðr / sótti Gjúka
Höfundur:Höfundur ókunnur
Viðm.ártal:≈ 900–1275
Flokkur:Eddukvæði
Skýringar
Ekki er hægt að slá öðru fram með fullri vissu um aldur eddukvæða en að þau eru ekki yngri en frá u.þ.b. 1270. Þá er sennilegt að sköpun þeirra í munnlegri geymd hafi staðið lengi yfir. Þau fá hér viðmiðunarártalið 1000 til að auðvelda flokkun án þess að í því felist tilgáta um eiginlegan aldur.
1. Ár var, þats Sigurðrsótti Gjúka, Völsungr ungi, er vegit hafði; tók við tryggðum tveggja bræðra, seldusk eiða eljunfræknir.
2. Mey buðu hánumok meiðma fjölð, Guðrúnu ungu, Gjúka dóttur; drukku ok dæmðu dægr margt saman Sigurðr ungi ok synir Gjúka.
3. Unz þeir Brynhildarbiðja fóru, svá at þeim Sigurðr reið í sinni Völsungr ungi, ok vega kunni; hann of ætti, ef hann eiga knætti.
4. Sigurðr inn suðrænilagði sverð nökkvit, mæki málfán, á meðal þeirra; né hann konu kyssa gerði né húnskr konungr hefja sér at armi, mey frumunga fal hann megi Gjúka.
5. Hon sér at lífilöst né vissi ok at aldrlagi ekki grand, vamm þat er væri eða vera hygði; gengu þess á milli grimmar urðir.
6. Ein sat hon útiaftan dags, nam hon svá margt um at mælask: ”Hafa skal ek Sigurð, - eða þó svelta, - mög frumungan mér á armi.
7. Orð mæltak nú,iðrumk eftir þess: kván er hans Guðrún, en ek Gunnars; ljótar nornir skópu oss langa þrá.”
8. Opt gengr hon innanills of fylld, ísa ok jökla, aftan hvern, er þau Guðrún ganga á beð ok hana Sigurðr sveipr í rifti, konungr inn húnski kván frjá sína.
9. “Vön geng ek vilja,vers ok beggja, verð ek mik gæla af grimmum hug.”
10. Nam af þeim heiftumhvetjask at vígi: ”Þú skalt, Gunnarr, gerst of láta mínu landi ok mér sjalfri; mun ek una aldri með öðlingi.
11. Mun ek aftr fara,þars ek áðan vark með nábornum niðjum mínum; þar mun ek sitja ok sofa lífi, nema þú Sigurð svelta látir ok jöfurr öðrum æðri verðir.
12. Látum son farafeðr í sinni, skal-at ulf ala ungan lengi. Hveim verðr hölða hefnd léttari síðan til sátta, at sonr lifi?”
13. Hryggr varð Gunnarrok hnipnaði, sveip sínum hug, sat of allan dag; hann vissi þat vilgi görla, hvat hánum væri vinna sæmst eða hánum væri vinna bezt, alls sik Völsung vissi firrðan ok at Sigurð söknuð mikinn.
14. Ýmist hann hugðijafnlanga stund: þat var eigi afartítt, at frá konungdóm kvánir gengi. Nam hann sér Högna heita at rúnum, þar átti hann alls fulltrúa:
15. “Ein er mér Brynhildröllum betri, of borin Buðla, hon er bragr kvenna; fyrr skal ek mínu fjörvi láta en þeirar meyjar meiðmum týna.
16. Vildu okkr fylkitil fjár véla? Gótt er at ráða Rínar malmi ok unandi auði stýra ok sitjandi sælu njóta.”
17. Einu því Högniandsvör veitti: ”Samir eigi okkr slíkt at vinna, sverði rofna svarna eiða, eiða svarna, unnar tryggðir.
18. Vitum-a vit á moldumenn in sælli, meðan fjórir vér folki ráðum ok sá inn húnski her-Baldr lifir, né in mætri mægð á foldu, ef vér fimm sonu fæðum lengi, áttumgóða æxla knættim.
19. Ek veit görla,hvaðan vegir standa: eru Brynhildar brek ofmikil.” Gunnarr kvað:
20. “Vit skulum Guthormgerva at vígi, yngra bróður, ofróðara; hann var fyr útan eiða svarna, eiða svarna, unnar tryggðir.”
21. Dælt var at eggjaóbilgjarnan, stóð til hjarta hjörr Sigurði.
22. Réð til hefndahergjarn í sal ok eftir varp óbilgjörnum; fló til Guthorms Grams ramliga kynbirt járn ór konungs hendi.
23. Hné hans of dolgrtil hluta tveggja, hendr ok höfuð hné á annan veg, en fóta hlutr féll aftr í stað.
24. Sofnuð var Guðrúní sæingu sorgalaus hjá Sigurði, en hon vaknaði vilja firrð, er hon Freys vinar flaut í dreyra.
25. Svá sló hon svárarsínar hendr, at rammhugaðr reis upp við beð: ”Grát-a-ðu, Guðrún, svá grimmliga, brúðr frumunga, þér bræðr lifa.
26. Á ek til unganerfinytja, kann-at hann firrask ór fjándgarði; þeir sér hafa svárt ok dátt enn nær numit nýlig ráð.
27. Ríðr-a þeim síðan,þótt sjau alir, systursonr slíkr at þingi. Ek veit görla, hví gegnir nú: ein veldr Brynhildr öllu bölvi.
28. Mér unni mærfyr mann hvern, en við Gunnar grand ekki vannk; þyrmða ek sifjum, svörnum eiðum, síðr værak heitinn hans kvánar vinr.”
29. Kona varp öndu,en konungr fjörvi, svá sló hon svárar sínar hendr, at kváðu við kálkar í vá ok gullu við gæss í túni.
30. Hló þá BrynhildrBuðla dóttir einu sinni af öllum hug, er hon til hvílu heyra knátti gjallan grát Gjúka dóttur.
31. Hitt kvað þá Gunnarrgramr haukstalda: ”Hlær-a þú af því, heiftgjörn kona, glöð á gólfi, at þér góðs viti. Hví hafnar þú inum hvíta lit, feikna fæðir? Hygg ek, at feig séir.
32. Þú værir þessverðust kvenna, at fyr augum þér Atla hjöggim, sæir bræðr þínum blóðugt sár, undir dreyrgar knættir yfir binda.” Brynhildr kvað:
33. “Frýr-a maðr þér engi,hefir þú fullvegit; lítt sésk Atli ófu þína; hann mun ykkar önd síðari ok æ bera afl it meira.
34. Segja mun ek þér, Gunnarr,- sjalfr veiztu görla, - hvé er yðr snemma til saka réðuð; varð ek til ung né ofþrungin, fullgædd féi á fleti bróður.
35. Né ek vilda þat,at mik verr ætti, áðr þér Gjúkungar riðuð at garði, þrír á hestum þjóðkonungar, en þeira för þörfgi væri.
36. Þeim hétumk þáþjóðkonungi, er með gulli sat á Grana bógum; var-at hann í augu yðr um líkr né á engi hlut at álitum, þó þykkizk ér þjóðkonungar.
37. Ok mér Atli þateinni sagði, at hvárki lézk höfn of deila, gull né jarðir, nema ek gefask létak, ok engi hlut auðins féar, þá er mér jóðungri eigu seldi ok mér jóðungri aura talði.
38. Þá var á hvörfunhugr minn um þat, hvárt ek skylda vega eða val fella böll í brynju um bróður sök; þat myndi þá þjóðkunnt vera mörgum manni at munar stríði.
39. Létum sígasáttmál okkur lék mér meir í mun meiðmar þiggja, bauga rauða burar Sigmundar; né ek annars manns aura vildak.
40. Unnak einumné ýmissum, bjó-at of hverfan hug men-Skögul; allt mun þat Atli eftir finna, er hann mína spyrr morðför görva,
41. at þeygi skalþunngeð kona annarrar ver aldri leiða; þá mun á hefndum harma minna.”
42. Upp reis Gunnarrgramr verðungar, ok um hals konu hendr of lagði; gengu allir ok þó ýmissir af heilum hug hana at letja.
43. Hratt af halsihveim þar sér, lét-a mann sik letja langrar göngu.
44. Nam hann sér Högnahvetja at rúnum: ”Seggi vil ek alla í sal ganga þína með mínum, - nú er þörf mikil, - vita, ef meini morðför konu, unz af méli enn mein komi; þá látum því þarfar ráða.”
45. Einu því Högniandsvör veitti: ”Leti-a maðr hana langrar göngu, þars hon aftrborin aldri verði; hon kröng of komsk fyr kné móður, hon æ borin óvilja til, mörgum manni at móðtrega.”
46. Hvarf sér óhróðugrandspilli frá, þar er mörk menja meiðmum deildi.
47. Leit hon of allaeigu sína, soltnar þýjar ok salkonur; gullbrynju smó, - var-a gott í hug, - áðr sik miðlaði mækis eggjum.
48. Hné við bollstrihon á annan veg ok hjörunduð hugði at ráðum:
49. “Nú skulu ganga,þeir er gull vili ok minni því at mér þiggja; ek gef hverri of hróðit sigli, bók ok blæju, bjartar váðir.”
50. Þögðu allir,við því orði ok allir senn andsvör veittu: ”Ærnar soltnar, munum enn lifa. Verða salkonur sæmð at vinna.”
51. Unz af hyggjandihörskrýdd kona, ung at aldri orð viðr of kvað: ”Vilk-at ek mann trauðan né torbænan um óra sök aldri týna.
52. Þó mun á beinumbrenna yðrum færi eyrir, þá er ér fram komið, neitt Menju góð, mín at vitja.
53. Sezktu niðr, Gunnarr,mun ek segja þér lífs örvæna ljósa brúði; mun-a yðvart far allt í sundi, þótt ek hafa öndu látit.
54. Sátt munuð it Guðrúnsnemr, en þú hyggir; hefir kunn kona við konungi daprar minjar at dauðan ver.
55. Þar er mær borin,- móðir fæðir, - sú mun hvítari en inn heiði dagr Svanhildr vera, sólar geisla.
56. Gefa muntu Guðrúnugóðra nökkurum skeyti skæða skatna mengi; mun-at at vilja versæl gefin; hana mun Atli eiga ganga, of borinn Buðla, bróðir minn.
57. Margs á ek minnask,hvé við mik fóru, þá er mik sára svikna höfðuð, vaðin at vilja vark, meðan ek lifðak.
58. Muntu Oddrúnueiga vilja, en þik Atli mun eigi láta; it munuð lúta á laun saman, hon mun þér unna sem ek skyldak, ef okkr góð of sköp gerði verða.
59. Þik mun Atliillu beita, muntu í öngan ormgarð lagiðr.
60. Þat mun ok verðaþvígit lengra, at Atli mun öndu týna, sælu sinni, ok sona lífi, því at hánum Guðrún grýmir á beð snörpum eggjum af sárum hug.
61. Sæmri væri Guðrún,systir ykkur, frumver sínum at fylgja dauðum, ef henni gæfi góðra ráða eða ætti hon hug ossum líkan.
62. Ört mæli ek nú,en hon eigi mun of óra sök aldri týna; hana munu hefja hávar bárur til Jónakrs óðaltorfu.
63. [Ala mun hún sér jóð,erfivörðu ], erfivörðu, Jónakrs sonum; mun hon Svanhildi senda af landi, sína mey ok Sigurðar.
64. Hana munu bítaBikka ráð, því at Jörmunrekkr óþarft lifir; þá er öll farin ætt Sigurðar; eru Guðrúnar græti at fleiri.
65. Biðja mun ek þikbænar einnar, - sú mun í heimi hinzt bæn vera -: Láttu svá breiða borg á velli, at undir oss öllum jafnrúmt séi, þeim er sultu með Sigurði.
66. Tjaldi þar um þá borgtjöldum ok skjöldum, valarift vel fáð ok Vala mengi; brenni mér inn húnska á hlið aðra.
67. Brenni inum húnskaá hlið aðra mína þjóna menjum göfga: tveir at höfðum ok tveir haukar; þá er öllu skipt til jafnaðar.
68. Liggi okkar enn í millimalmr hringvariðr, egghvast járn, sem endr lagit, þá er vit bæði beð einn stigum ok hétum þá hjóna nafni.
69. Hrynja hánum þáá hæl þeygi hlunnblik hallar hringi litkuð, ef hánum fylgir ferð mín heðan; þeygi mun ór för aumlig vera.
70. Því at hánum fylgjafimm ambáttir, átta þjónar, eðlum góðir, fóstrman mitt ok faðerni, þat er Buðli gaf barni sínu.
71. Margt sagða ek,munda ek fleira, er mér meir mjötuðr málrúm gæfi; ómum þverr, undir svella, satt eitt sagðak, svá mun ek láta.” |
