Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3139)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
Helgakviða Hundingsbana I ÍFFyrsta ljóðlína:Ár var alda / þat er arar gullu
Höfundur:Höfundur ókunnur
bls.247–258
Viðm.ártal:≈ 900–1275
Flokkur:Eddukvæði
Skýringar
Ekki er hægt að slá öðru fram með fullri vissu um aldur eddukvæða en að þau eru ekki yngri en frá u.þ.b. 1270. Þá er sennilegt að sköpun þeirra í munnlegri geymd hafi staðið lengi yfir. Þau fá hér viðmiðunarártalið 1000 til að auðvelda flokkun án þess að í því felist tilgáta um eiginlegan aldur.
Hér hefr upp kvæði frá Helga Hundingsbana þeira ok H.*
Vǫlsungakviða
1. Ár var aldaþat er arar gullu, hnigu heilǫg vǫtn af Himinfjǫllum; þá hafði Helga inn hugumstóra Borghildr borit í Brálundi.
2. Nótt varð í bœ,nornir kvómu, þær er ǫðlingi aldr um skópu; þann báðu fylki frægstan verða ok buðlunga beztan þykkja.
3. Sneru þær af afliørlǫgþáttu, þá er borgir braut í Brálundi; þær um greiddu gullin símu ok und mána sal miðjan festu.
4. Þær austr ok vestrenda fálu, þar átti lofðungr land á milli; brá nipt Nera á norðrvega einni festi, ey bað hon halda.
5. Eitt var at angriYlfinga nið ok þeiri meyju er munúð fœddi; hrafn kvað at hrafni, sat á hám meiði andvanr átu: „Ek veit nǫkkut.
6. Stendr í brynjuburr Sigmundar, dœgrs eins gamall, nú er dagr kominn; hvessir augu sem hildingar, sá er varga vinr, vit skulum teitir.“
7. Drótt þótti sádǫglingr vera, kváðu með gumnum góð ár komin; sjálfr gekk vísi ór vígþrimu ungum fœra ítrlauk grami.
8. Gaf hann Helga nafnok Hringstaði, Sólfjǫll, Snæfjǫll ok Sigarsvǫllu, Hringstǫð, Hátún ok Himinvanga, blóðorm búinn brœðr Sinfjǫtla.
9. Þá nam at vaxafyr vina brjósti álmr ítrborinn ynðis ljóma; hann galt ok gaf gull verðungu, sparði eigi hilmir hodd blóðrekinn.
10. Skammt lét vísivígs at bíða, þá er fylkir var fimmtán vetra, ok hann harðan lét Hunding veginn, þann er lengi réð lǫndum ok þegnum.
11. Kvǫddu síðanSigmundar bur auðs ok hringa Hundings synir, þvíat þeir áttu jǫfri at gjalda fjárnám mikit ok fǫður dauða.
12. Létat buðlungrbótir uppi, né niðja in heldr nefgjǫld fá; ván kvað hann mundu veðrs ins mikla grára geira ok gremi Óðins.
13. Fara hildingarhjǫrstefnu til, þeirar er lǫgðu at Logafjǫllum; sleit Fróða frið fjánda á milli, fara Viðris grey valgjǫrn um ey.
14. Settisk vísi,þá er vegit hafði Álf ok Eyjólf, und Arasteini, Hjǫrvarð ok Hávarð, Hundings sonu; farit hafði hann allri ætt geirmímis.
15. Þá brá ljómaaf Logafjǫllum, en af þeim ljómum leiptrir kvómu; – – – hávar und hjálmum á Himinvanga; brynjur váru þeira blóði stokknar, en af geirum geislar stóðu.
16. Frá árligaór úlfíði dǫglingr at því dísir suðrœnar, ef þær vildi heim með hildingum þá nótt fara; þrymr var álma.
17. En af hestiHǫgna dóttir – líddi randa rym – ræsi sagði: „Hygg ek at vér eigim aðrar sýslur en með baugbrota bjór at drekka.
18. Hefir minn faðirmeyju sinni grimmum heitit Granmars syni, en ek hefi, Helgi, Hǫðbrodd kveðinn konung óneisan sem kattar son.
19. Þá kømr fylkirfára nátta, nema þú honum vísir valstefnu til eða mey nemir frá mildingi.“
20. „Uggi eigi þúÍsungs bana, fyrr mun dólga dynr, nema ek dauðr sják.“
21. Sendi áruallvaldr þaðan of lopt ok um lǫg leiðar at biðja, iðgnógan Ógnar ljóma brǫgnum bjóða ok burum þeira.
22. „Biðið skjótligatil skipa ganga ok ór Brandeyju búna verða.“ Þaðan beið þengill, unz þinig kvómu halir hundmargir ór Heðinseyju.
23. Ok þar af stǫndumór Stafnsnesi beit hans út skriðu ok búin gulli; spurði Helgi Hjǫrleif at því: „Hefir þú kannaða koni óneisa?“
24. En ungr konungrǫðrum sagði, seint kvað at telja af Trǫnueyri langhǫfðuð skip und líðǫndum, þau er í Ǫrvasund útan fóru:
25. „Tólf hundruðtryggra manna, þó er í Hátúnum hálfu fleira víglið konungs; ván erum rómu.“
26. Svá brá stýrirstafntjǫldum af at mildinga mengi vakði, ok dǫglingar dagsbrún sjá, ok siklingar sneru upp við tré vefnistingum á Varinsfirði.
27. Varð ára ymrok járna glymr, brast rǫnd við rǫnd, reru víkingar; eisandi gekk und ǫðlingum lofðungs floti lǫndum fjarri.
28. Svá var at heyra,er saman kvómu Kólgu systir ok kilir langir, sem bjǫrg eða brim brotna myndi.
29. Draga bað Helgihá segl ofarr, varðat hrǫnnum hǫfn þingloga, þá er ógurlig Ægis dóttir stagstjórnmǫrum steypa vildi.
30. En þeim sjálfumSigrún ofan fólkdjǫrf um barg ok fari þeira; snørisk ramliga Rán ór hendi gjálfrdýr konungs at Gnipalundi.
31. Sat þar um aptaní Unavágum, flaust fagrbúin fljóta knáttu, en þeir sjálfir frá Svarinshaugi með hermðar hug her kǫnnuðu.
32. Frá góðborinnGuðmundr at því: „Hverr er landreki sá er liði stýrir ok hann feiknalið fœrir at landi?“
33. Sinfjǫtli kvað,slǫng upp við rá rauðum skildi, rǫnd var ór gulli; þar var sundvǫrðr sá er svara kunni ok við ǫðlinga orðum skipta:
34. „Segðu þat í aptan,er svínum gefr ok tíkr yðrar teygir at solli, at sé Ylfingar austan komnir, gunnar gjarnir, frá Gnipalundi.
35. Þar mun HǫðbroddrHelga finna, flugtrauðan gram, í flota miðjum, sá er opt hefir ǫrnu sadda, meðan þú á kvernum kysstir þýjar.“
36. „Fátt mantu, fylkir,fornra spjalla, er þú ǫðlingum ósǫnnu bregðr; þú hefir etnar úlfa krásir ok brœðr þínum at bana orðit, opt sár sogin með svǫlum munni, hefr í hreysi hvarleiðr skriðit.“
37. „Þú vart vǫlvaí Varinseyju, skollvís kona, bartu skrǫk saman; kvaztu engi mann eiga vilja, segg brynjaðan, nema Sinfjǫtla.
38. Þú vart in skœða,skass, valkyrja, ǫtul, ámáttlig, at Alfǫður; mundu einherjar allir berjask, svévís kona, um sakar þínar.
39. Níu áttu vitá nesi Ságu úlfa alna, ek var einn faðir þeira.“
40. „Faðir varattufenrisúlfa, ǫllum ellri, svá at ek muna, síz þik geldu fyr Gnipalundi þursa meyjar á Þórsnesi.
41. Stjúpr vartu Siggeirs,látt und stǫðum heima, vargljóðum vanr á viðum úti; kómu þér ógǫgn ǫll at hendi, þá er brœðr þínum brjóst raufaðir, gørðir þik frægjan af firinverkum.“
42. „Þú vart brúðr Granaá Brávelli, gullbitluð vart gǫr til rásar; hafða ek þér móðri margt skeið riðit svangri und sǫðli, simul, forbergis.
43. Sveinn þóttir þúsiðlauss vera, þá er þú Gullnis geitr molkaðir, en í annat sinn Imðar dóttir, tǫtrughypja. Vill þú tǫlu lengri?“
44. „Fyrr vilda ekat Frekasteini hrafna seðja á hræjum þínum en tíkr yðrar teygja at solli eða gefa gǫltum. Deili grǫm við þik.“
45. „Væri ykkr, Sinfjǫtli,sœmra myklu gunni at heyja ok glaða ǫrnu en sé ónýtum orðum at bregðask, þótt hringbrotar heiptir deili.
46. Þykkjat mér góðirGranmars synir, þó dugir siklingum satt at mæla; þeir hafa markat á Móinsheimum at hug hafa hjǫrum at bregða.“
47. Þeir af ríkirenna létu Svipuð ok Sveggjuð Sólheima til, dala dǫggótta, døkkvar hlíðir; skalf mistar marr hvars megir fóru.
48. Mœttu þeir tiggjaí túnhliði, sǫgðu stríðliga stilli kvómu. Úti stóð Hǫðbroddr hjálmi faldinn, hugði hann jóreið ættar sinnar: „Hví er hermðar litr á Hniflungum?“
49. „Snúask hér at sandisnæfgir kjólar, rakka hirtir ok rár langar, skildir margir, skafnar árar, gǫfugt lið gylfa, glaðir Ylfingar.
50. Ganga fimmtánfólk upp á land, þó er í Sogn út sjau þúsundir, liggja hér í grindum fyr Gnipalundi brimdýr blásvǫrt ok búin gulli. Þar er miklu mest mengi þeira; muna nú Helgi hjǫrþing dvala.“
51. „Renni raukn bitluðtil reginþinga, en Sporvitnir at Sparinsheiði, Mélnir ok Mýlnir til Myrkviðar; látið engi mann eptir sitja, þeira er benlogum bregða kunni.
52. Bjóði þér Hǫgnaok Hrings sonum, Atla ok Yngva, Álf inum gamla; þeir ro gjarnir gunni at heyja; látum Vǫlsunga viðrnám fá.“
53. Svipr einn var þater saman kvómu fǫlvir oddar at Frekasteini; ey var Helgi Hundings bani fyrstr í fólki, þar er firar bǫrðusk, œstr á ímu, alltrauðr flugar; sá hafði hilmir hart móðakarn.
54. Kómu þar ór himnihjálmvitr ofan – óx geira gnýr – þær er grami hlífðu; þá kvað þat Sigrún – sárvitr flugu, át hǫlða skær af hugins barri:
55. „Heill skaltu, vísi,virða njóta, áttstafr Yngva, ok una lífi, er þú fellt hefir inn flugar trauða jǫfur þann er olli œgis dauða.
56. Ok þér, buðlungr,samir bæði vel rauðir baugar ok in ríkja mær. Heill skaltu, buðlungr, bæði njóta Hǫgna dóttur ok Hringstaða, sigrs ok landa; þá er sókn lokit.“ Athugagreinar
*Þannig er fyrirsögnin í Konungsbók.
|
