Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3127)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
Síraks rímur 15Fimmtánda ríma [Jesús Síraksbók í rímur snúin]Bálkur:Síraks rímur
Fyrsta ljóðlína:Fimmtánda skal fræða mátt
Viðm.ártal:≈ 1600
Tímasetning:1612
Flokkur:Rímur
Fimmtánda ríma
1. Fimmtánda skal fræða máttfólki vanda á nökkurn hátt, uppbyrjaðan auka þátt svo áhlýðendum verði kátt.
2. Lærdómur er ljós og hægur,lof sitt vottar meistarinn frægur en til mærðar minnstur slægur, mörgum kann þó stytta dægur.
3. Iðinn hvör þó orki smáttakur sinn ef stundar þrátt, upp sker rétt á allan hátt eins sem sýnir dyggðar mátt.
4. Iðinvirkur akurmannakti hvör að finnist hann, einn Guð gefur ávöxt þann, erfiðið sá blessa kann. Þrítugasti og áttundi kapituli
5. Reyndu, son minn, hvað mun hérheilnæmt vera til fæðu þér, líkama þá lysting ver sem lífi þínu skaðlegt er.
6. Af hvörs kyns fæðu fyll ei þig,frekt það bannar heilsustig, innanmeina eftir sig aflar neyslan gráðuglig.
7. Svinnir hafa á setning gát,sig til dauða því margur át, hófleg neyslan lífsins lát lengir og verður ævin kát.
8. Hygginn læknir heiðra ber,hann í þörf svo gagnist þér, menntin hans í heimi hér af hæstum Guði tilsett er.
9. Kónga hæst er heimsins rann,heiðra þeir þó læknarann, listin gjörir að hefja hann herrum jafn svo reiknast kann.
10. Skatna lækning skaparinn mæturskýrt af jörðu vaxa lætur, hygginn hvör sem gefur að gætur girnist slíkar heilsubætur.
11. Dásemd Drottins sést til sannsþví soddan kemur af krafti hans, að fyrir listir læknarans líkamans græðast meinin manns.
12. Guðs verk öll sem gjörðust hérgreina kunnum ekki vér, hann gefur einn svo aldrei þver allt það gott á jörðu er.
13. Forlát þig eigi firðum hjá,falli þér þó heilsan frá, heldur Drottinn heitir á hjálp og lækning muntu fá.
14. Lífið gjör þú lasta frí,lát af synd er vafðist í, hjartans verði hreinsun ný, hitt hið vonda síðan flý.
15. Fórnum blíðum býtir þábæn guðhræddra þigg að fá, strax sem ættir eftir á auði og lífi falla frá.
16. Leita þá við læknarannef lífi sjúku bjarga kann, Guð tilsetti græðslumann, gef þú ei frá þér lausan hann.
17. Oft þá heppni hittum vær,að heilsubót hinn sjúki fær, fyr Guðs barna bænir þær, þó bartskerinn sé hvörgi nær.
18. Sá sem Drottins boðorð brýturbar[t]skeranum síðar lýtur, áður en líf að lyktum þrýtur í læknirs hendur falla hlýtur.
19. Harma þann af heimi fer,hryggðar merki sýn á þér, sveipaðu hann sem altítt er, ærleg jarðan kristnum ber.
20. Harms sé stundin hæfilig,hugga síðan aftur þig, hryggðin leiðir heljarstig hættleg þeim svo kvelja sig.
21. Fátæktin og fastleg hryggðfyllir af angri hjartans byggð, í freistingunum fulla styggð flestum gefur en öngva dyggð.
22. Öngvan harm né hryggðar grátí hjarta þínu festast lát, að endalokunum gef þú gát, gjörvallt fellur heimsins stát.
23. Látinn mann þótt harmir hér,hann til þín ei aftur fer, gagnlaust honum en grandar þér að grátir meir en hóflegt er.
24. Heldur sjá þú sáttmál þannað sofnar þú sem annar mann, á fyrra degi deyði hann, í dag þig þvílíkt henda kann.
25. Kristinn mann sem látinn liggurlengi skalt ei harma hryggur, það þig huggi, halurinn dyggur, hans að sálin náðir þiggur. Þrítugasti og níundi kapituli
26. Ritning hvör sem iðka áannað varla stunda má, hvörnin kann hann kynning ná sem keyrir eyki og vaktar þá.
27. Hann um verknað hugsa hlýturhvörn dag sé að nökkru nýtur, ár og síð að iðju lýtur ellegar fénað fóðrið þrýtur.
28. Trésmiður sem til er setttíðum sína stundar stétt, vandar mest að verkið rétt verði dýrt og falli slétt.
29. Járnsmiður með sama siðsitja hlýtur steðjann við, ómaks fær af afli bið eldmóður en sjaldan frið.
30. Hlustir fyllir hamars hljóð,heitan mæðir eldsins glóð, því ástundun þar öll til stóð að enduð verði vinnan góð.
31. Leirpottarinn líka kannlöngum reyna hvíldarbann, handa raun og fóta fann frekt ef stundar verknað þann.
32. Að gá þarf hann allan tíð,efnuð ker svo verði fríð, ofninn hreinsa ár og síð ef sitt hyggst að vanda smíð.
33. Allir þeir eg áður kvaðathöfn sinni hneigjast að, eru því þeir iðka það ómissandi í hvörjum stað.
34. Í samkundum ei kann sáöðrum stjórn né kenning tjá, hvörki þýða spektar spá né spakmælum að greina frá.
35. Seggur hugsar sumar og vetursjálft það eitt en ekki betur, erfiðið sem ágirnd hvetur aflað hvað um síðir getur.
36. Hann sem stundar heppni þáherrans orða visku að ná, langfeðganna lærdóms spá leiti fyrst að grunda sá.
37. Lífssögur hann lesi af þeimsem lofaðir voru fyrr um heim, mennta og dyggða mætan seim meir girntust en lastakeim.
38. Ef soddan dæmum seggurinn annog sér í nyt þau færir hann, greinagóður og málskýr mann mektar herrum þjóna kann.
39. Líka sá með lyst og máttsem leitar Guðs á allan hátt, sé bænrækinn þegninn þrátt, þeim mun sjaldan ráða fátt.
40. Fyrir það blíða bænarhljóðblíðkast Guð við heimsins þjóð, vísdóms anda gáfan góð garpnum vex um hyggjuslóð.
41. Þessi gáfan garpnum léntgagnsöm verður og mörgum hent, þar af fær hann þjóðum kennt þarfleg ráð og lærdóms mennt.
42. Undrast þjóðin öll til sannsafbragð visku þess manns, aldrei fyrnist innan lands ágætt nafn og minning hans.
43. Í predikun verður síðan settsjálfur hvað hann mælti rétt, herrans kirkja hrósar slétt hans kenningu og dýrri stétt.
44. Meðan á lífi mætur tefurmeira nafn en þúsund hefur, líka síðan látinn sefur lofsamlega minning gefur. Fertugasti kapituli
45. Heyrið börnin helg og fróm,höndlið þar til náðugt tóm, sæt ilmandi eðla blóm aukið Drottins dýrðar róm.
46. Vottum það sem verðugt er,að verk hans hvört í heimi hér harla er gott í sjálfu sér, sem hann býður jafnan sker.
47. Sem þá skaparans skikkun góðskipti í tvennt hið mikla flóð, múrs sem veggir vatnið stóð veg svo fengi hin helga þjóð.
48. Ljúft er skepnum líða rannsað lúta skipun skaparans, enginn hagi svo til sanns svik né brest í aðstoð hans.
49. Augun Drottins ætíð sjáallt hvað gjört er mönnum hjá, heims upphafi fyrstu frá fram til þess hann endast á.
50. Skilst oss lítt þó skoðum vér þráttum skepnu hvörrar gagn og mátt, allt þó stoðar á einhvörn hátt enn þótt sýnist brigðu smátt.
51. Drottins blessun fram svo flýturfold sem vatnið döggva hlýtur, heiðingjanna heillir brýtur, harðnar jörð ef vökvan þrýtur.
52. Guðs verk helgir heiðra best,heimskir menn þau virða verst, til gagns sköpuð góðum mest, gjöra þeim illu hjálpar brest.
53. Lífs þörf seggja sannleg hérsalt, járn, vatn og eldur er, hunang, mjöl sem hungri ver, heilnæm mjólkin, vín og smjör.
54. Hulning klæða er holdi barog hvað sem fleira telst til þar, gjört til þarfa góðum var en guðlausum til skaðsemdar.
55. Vindur sterkur, stundum blíður,til straffs er gjörður ei að síður, hans þá geisar stormur stríður stóran skaða margur bíður.
56. Þegar að koma kvalning ákarskir vindar heiminn slá, hella út yfir hauður og sjá, hans reiði sem gjörði þá.
57. Hungur, dauði, hagl og bál,hættleg dýr og orma tál, vígasverð og vopnastál vondum slíkt er hefndar kál.
58. Herrans valdi viljugirvinna þeir hvað boðið er hvar hann þeirra þarf með hér, þreytast ei né hlífa sér.
59. Úrskurður sé sá um síðsamþykktur af kristnum lýð, að Guðs verk öll eru góð og fríð og gagnsamt hvört á sinni tíð.
60. Ónýtt kallast ekki neittþað æðstur Guð hefur gjört og veitt, hjartanlega hvört sem eitt heiðri menn og þakki greitt.
61. Hörmulegt er mannlegt meinmeðfætt oss en bótin sein, þar til moldin móður ein meðtekur vor stirðnuð bein.
62. Ótti og stúran ævin ereftir á dauðinn seinast fer, hæstum eins í heiðri hér sem hinum er minnstan jörðin ber.
63. Hann sem gengur gumnum hjámeð gullkórunu og silkið smá áhyggju ber eins og sá sem alltíð skýlir hempa grá.
64. Alltjafnt hlýtur ýta liðókjör slík að búa við, öfund, hatur, heljarbið, heift og kross en skjaldan frið.
65. Og þá nökkur náðir hefurá nóttunni í hvílu sefur, margs kyns heimska huginn vefur, hindrar værð og ginning gefur.
66. Svefn þá hvílir sjálfan mannsjónhverfing þó skelfa kann, ef argan dreymir óvin þann sem ásækir að myrða hann.
67. Hann þá vekur hræðslu gnýrhryggð sinni í fögnuð snýr, eins og þeim úr orustu flýr óttinn hverfur og verður rýr.
68. Gleðinnar svipur og ginning flestgjörir svo mörgum værðarbrest, á öllu holdi einatt sést, ómildum þó langtum mest.
69. Blóðs úthelling ekki hreinólukka og heiftargrein, hungur, sverð og heljarmein hvörs kyns straff og plagan ein.
70. Allt það sett og ætlað varómildum til refsingar fordjörfun þeim flóðið bar, fannst til hjálpar ekki par.
71. Minn vill bresta mærðar strengur,meiskrið Hárs því illa gengur, rennur ei af rosta lengur, Rögnis skal svo bíða fengur. (Vísnabók Guðbrands 1612 (útg. 2000), bls. 412–416) |
