Annar heimsósómi gamall

Annar heimsósómi gamall
Hygg eg heldur seggjum
hróður dýran að ský‡ra,
gjört af gleðinnar pörtum
grundvöllinn með öllu.
Hýl‡ði þegnar þý‡ðir,
þagnar bann skal magna.
Fyr öld verður erfitt skáldi
Ítreks bland að vanda.

Hygg eg hart mun brugga
heimur um áttir beima,
valt er virðum stoltum
veraldarhjól undir sólu.
Það hyggur margur að mörgum
muni líf eilíft hlífa,
önd hefur aðrar myndir
og er það tál fyrir sálu.

Hygg eg heimsins skugga
hégómlegastan blóma
mest því að margan lystir
mann á eignir annars.
Villir virða stolta
vífa blóm í lífi.
L‡ti er lögin að brjóta
því lítt er bætt sem ætti.

Hygg eg hvað mun styggja
hamingjan hrein með greinum,
þjóðir þær sem geyma
að þarflausu starfi.
Bæði blót og eiðar
beiða oss til reiði,
drótt með elsku ætti
orð og verk ill forðast.

Hygg eg hvað muni brugga,
að hrygg náttúran styggist
við lýðalind í landi
með ljótu drambi og blóti.
Sannlega siðunum spilla,
sómalausir hórdómar,
öfund með ofsa syndum
yfirgengur svo lengi.

Hygg eg að heimskan eggi
hrekkjafull og blekkir
þann sem aurum vill unna,
og æ jafnan fé safna.
Völdin skipa með skyldu
að skuli mannkindin blinduð
þjóna þeim er pínir,
þræll nauðugur auði.

Hygg eg að lágt muni leggja
laganna próf úr hófi,
mest því að margan lystir
á myndalausar syndir.
Af illum öfundarsulli
enn mun taka að brenna,
fyllist frænda á milli
fjárplógur með rógi.

Hygg eg tignin tyggja
trauð vilji forðast dauða,
dul gjörir drjúgt að hylja
fyr dróttum þarflegan ótta.
Ríkisfólkið reikar
ranga vegu og langa,
þorstinn þvingar brjóstið,
þrútið til fjár og mútu.

Hygg eg að seint muni seggjum
sínk ágirndin minnka,
vex af vondri hugsan
vansemd með illendum.
Sveitir síðan slíta
sátt með flokkadráttum,
hvör vill heita herra
og halda auð með valdi.

Hygg eg að Drúpnis dreggja
dreifendur saman hendi,
auð og alls kyns gæði,
öld sú stýrir völdum.
Heldur mun hljóta að gjalda
hinn sem féð á minna,
opt lætur aurum sviptur
úti nauðugur mútu.

Hygg eg hinn ríki ruglar
rekkur, sá ágirnd blekkir,
í sundur lögum í landi
en lítilmagninn þagnar.
Víða að kotungur kvíðir,
kann ei að forðast annað,
úti skulu lýðir láta
lítt holla gjöf tolla.

Hygg eg að glaðnings glyggvi
gráðugur fékk með ráðum
af fríðum fátæks auði
fleina hnekkir fyr ekki.
Allt þykir auði af stoltum
of lítið fleygir ríta,
finnur því flestum mönnum
fleiri sakir og meiri.

Sjáðu sóma beiðir,
sjá þú pening á láði,
sjá þú saddur af auði,
sjá þú á hvað munt ráða,
sjá þú hvað sómir góðum,
sjá þú hvað leggst til náða,
sjá þú, þig sigrar dauði,
sjá þú á nauðsyn bráða.

Sjá þú að lukkan leiðir
á lofsæmileg dæmi,
þann hinn kvitta kænir
um kyndugar flærðir synda.
Að eiga ei aura nóga
eða bjart gull með skarti,
hl‡tur sá heiminn betra
sem hafnar þessu jafnan.

Sjá þú að loks mun líða
lífs hæfileg ævi
stutt, en Hel mun hitta.
Halur snauður frá auði
hverfur en aðrir erfa,
allt fer um manninn þanninn,
þá hold er hulið moldu,
hirðir enginn um stirðan.

Sjá þú, baugabeiðir,
hvað brátt ritningin vottar,
af moldu ert, skýfir skjalda,
skal þér gjörð vist í jörðu.
Sem guðspjallið gjörla
greinir slíkt hið hreina
en vor er vansemd meiri
sem viljum slíkt ei skilja.

Sjá þú á braut svo breiða,
beint stendur góð fyr þjóðum,
óttast ógnar Drottinn
og skil þú æ hans vilja.
Hann mun hjálpa mönnum,
hann hefur vald um aldir,
biðji hann bragnar fróðir,
sem best kunna miskunnar.

Sjá þú að sálin hræðist,
sjúk hún skilst við búkinn.
Hún finnur fyrri granna
fletta öfund með rétti.
Þeir halda skatt með skyldu
er skipar alvaldur að gjalda
þér eður missir meira
maður pliktugur að lyktum.

Sjá þú maður hvað meiðir
mannsins önd í böndum:
Vanrækt visku spektar,
verk ill og heims villa,
bræði og bölvan leiðir,
blót með orðum ljótum,
reiði, rógur og eiðar,
rangt bann og margt annað.

Sjá þú að sárt mun kvíða
sál þá dregst að báli.
Von er víst fyrir höndum
og vís pín sú ei dvínar.
Von er að víst ei sýnist
vald með sveina haldi,
drengur ens dauða er engi.
Dyggvir menn að því hyggi.

Sjá þú að siðunum hl‡ða
hin sæmilegustu dæmi,
heittu að heiðra Drottinn
og hafna drambi jafnan,
reyn að rækja bænir,
ræðu góða og þolinmæði.
Hygg eg að heims skuggi,
harla blíður skjótt líði.

Sjá þú við sáran dauða
sjálfur mun búkurinn skjálfa,
öndin mun við yndi
óviljandi skilja,
burt er blóm með skarti,
blóð er kalt á þjóðum.
Því lítast mér lýtin
ljót með öngvum bótum.

Sjá þú að aldar eyðir
almáttugur Guð Drottinn,
í dýrð með dásemd skírða
dvínar ekki að skína.
Því lystir þitt löstum
líf jafnan að safna?
Hygg að í skömmum skugga
skráðar eilífar náðir.

Sjá þú hvað heimskum hæfir,
hér gjálfrar að þér sjálfum.
Þú vinnur það veistu bannað
verk ljót Guði á móti.
Syndir sálu granda
sem safnað hefur þú jafnan,
sækja að sjálfs þíns klækir
og svívirða þig stirðan.

Sjá þú á löstu leiða
sem lífið vilja fordrífa.
Margt kvelur meir en eg orta
mannsins sál í báli.
Þá vilda eg við veldi
vel kvittur mega hitta
Drottinn þann sem dróttir,
með d‡rð kraftanna, er skapti.

Líða lífsins tíðir,
líður heimur beima,
líður lán með auði,
líður hamingjan blíða,
líður lysting þjóða,
líður blóm af frónum,
líður þó langt sé að bíða,
líður svo flest um síðir.
(Vísnabók Guðbrands 1612 (útg. 2000), bls. 230–233)