Kvæða- og vísnasafn Árnesinga
SöfnÍslenskaÍslenska |
Flokkar
Allt (113)
Viðm.ártal:≈ 1950
Skýringar
Afmæliskveðan er til Gísla Jónssonar (1877-1960), bónda á Stóru-Reykjum í Flóa, á áttræðisafmæli hans 3.sept.1957. Gísli var hreppstjóri og oddviti Hraungerðishrepps um áratugaskeið. Hann var einnig, eins og fram kemur í bragnum sýslunefndarmaður í sýslunefnd Árnessýslu. Hann kom einnig að mörgum öðrum framfaramálum héraðsins, s.s. stofnun Flóaáveitu, Mjólkurbús Flóamanna og Kaupfélags Árnesinga.
Í síðari hluta bragsins er minnst sameiginlegs sýslunefndafundar Árnesinga og Rangæinga (og líklega V-Skaftfellinga) í Skógum. Um þann fund orti sr. Helgi vísurnar „Margur er hér sæll í sinni“ og „Björn vill ávallt meir og meir“. Sýslumaður Rangæinga var þá Björn Fr. Björnsson alþm.
Vænt er veisluborð
en vegleg orð. Skal því skáld mæra skörung inn kæra þann er leiddi lýð um langa tíð hlaut ei hlut rýran en hróður dýran Var í æsku ör með elju og fjör Gísli vor garpur í gerðum snarpur. Varð því vísra spá að víst mundi hann fá forráð í Flóa og frægð nóga. Ungur ýtti úr vör með augu snör, drap með áhrínsorði önglum frá borði. Sást í sæferð af sjókindamergð gleypt Gísla beita mátti galdur heita Reis önnur öld með orku og völd. Vél rammelfd réri rösklegum kneri. Sukku net í sjó og silfur dró og gull úr græðishyljum garpur á þiljum. Heim hélt hans far og hratt hann bar hugur átthaga. Hló um vordaga fögur grasagnótt en gullský um nótt. Voru lömb við leiki og ljómi um Reyki. Reis blómlegt bú við bóndans trú á gróðrardísir góðar og giftu þjóðar. Húsfrú hlúði að byggð af hollri tryggð. Blessun óx með börnum sem blik af stjörnum. Loguðu lífsþrár og lýsti um brár eldur áhuga ættjörð að duga. Kvað hann kraft í lýð á krepputíð, mælti af málkynngi á mannþingi. Færði hann fríðri sveit sín fyrirheit, lét á teig leiða lífsvatn heiða. Réttur ríki í búð að rækt skal hlúð. Rök reisti að máli jafn ráðsnjall Njáli. Birtu ber hann enn fyrir búandmenn. Enn orðsnarpur áttræður garpur. Kátt er karls þel og kann hann vel saklausum glettum og söng í réttum. Sæmdur situr hann og sífellt ann frjósemd fjárlanda og frjálsum anda. Vinmargur víst er hann vinur síst svarthyggu-presta og sauðfjárpesta. Margt í minni kemst þó man ég fremst er saman við undum á sýslufundum. Las við lýðs þögn sín lögmálsgögn vísir inn vel dáði í vegaráði. Verk hans vitrast oss: Vegir í kross, vegir vegum dýrri á vagnöld nýrri, vegur um vallarbörð og vota jörð, búsældarlegur hinn breiði vegur. Man ég mót vort eitt. Var mungát veitt. Vér í höll hlógum í heimboði í Skógum. Öld var gleðigjörn. Góðmáll var Björn rekkur inn rómslyngi í Rangárþingi. Rann huggun harms til hölda barms. Gladdist Gísla sinni með görpum inni færði mjöður móð. En mærði þjóð fylkis frægð sanna Flóamanna. Logum laust í sál yfir lögmanns skál. Slíka brjóstbirtu bændur mjög virtu. Entist ölgnótt uns andlitsrjótt lyftist lið á fætur. Lifði skammt nætur. Kvöddu höldar hlýtt og hétu að títt skyldu ferðir farnar á fund Bjarnar. Bliki sló um ból er brenna lét sól eld á ísstöllum yfir Eyjafjöllum. Hló hetjulið og hófust við breiðir brúnagarðar Bjarnar lögvarðar. Héldust handtök löng í höldaþröng. Glaður gekk frá leikjum Gísli á Reykjum. Að austan með oss og allt til Selfoss flutti hann fyrirlestur sem fagnaðsgestur af lífi og sál. Var það lengsta mál er ort var með sanni af einum manni. Með öflgum ym sem öldubrim flóðu örvar orða af ærnum forða. Buldi um bónda og klerk hans brýning sterk. Brann af hugbáli blik frá gómstáli. Hress er önd hans enn og árna menn honum heilla stórra og heimsdáða frjórra. Metum fremdarmann og muna þann skörung skal vor sýsla. Skál fyrir Gísla ! |
