Hvíla gjörði hlaðsól

Vísan er skrifuð á neðri spássíu í Krossnesbók (Stockh. perg. 22 4to) á blaði 72v. Í Krossnesbók eru rímur og kvæði, til dæmis Skáld-Helgarímur, Rímur af Ásmundi og Agli einhenta (Eglur), Bjarkarímur og Allra kappa kvæði. Einnig eru í handritinu nokkrar ástavísur. Bókin er frá síðari hluta 16. aldar, skrifuð fyrir Jón Hákonarson bónda á Krossnesi í Trékyllisvík. Sýnist Jón sjálfur eiga margar spássíuvísur í bókinni.

Til eru seinni tíma þjóðsögur um tilurð vísunnar eða afbrigða hennar sem leggja hana í munn vinnumanni bónda nokkurs. Bóndi hafði lofað vinnumanni að selja eða gefa honum feld gæti hann kveðið vísu sem væri gerð með þeirri hind að bóndi áttaði sig ekki á að hún væri vísa fyrr en hún væri fullbúin. Er hvert vísuorð svar við spurningu bónda um sjálfsagða hluti. (Sjá nánar Jón Samsonarson: „Hvíla gjörði hlaðsól“, spássíuvísa í rímnabók. Landsbókasafn Íslands: árbók, 29, 1972, bls. 126–135; Jón Samsonarson: Alþýðukveðskapur. Ljóðmál: fornir þjóðlífsþættir. Safn ritgerða gefið út í tilefni sjötugsafmælis höfundar 24. janúar 2001. (Rit Stofnunar Árna Magnússonar á Íslandi, 55) Reykjavík 2002, bls.157– 161.

Telja má líklegt að vísan sé nokkru eldri en Krossnesbók.