Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3127)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
LeppalúðakvæðiFyrsta ljóðlína:Þegi þið börn mín
Höfundur:Hallgrímur Pétursson
bls.212–220
Viðm.ártal:≈ 1650
Flokkur:Leppalúðakvæði
Skýringar
Margrét Eggertsdóttir gaf kvæðið út í Hallgrímskveri 2014 eftir Lbs 450 8vo, bls. 263–271. Hér er farið eftir þeirri útgáfu. Aftan við kvæðið gerir Margrét eftirfarandi grein fyrir Grýlu- og Leppalúðakvæðum og sjálfu Leppalúðakvæði Hallgríms:
„Grýlu- og Leppalúðakvæði má flokka sem barnagælur, þ.e. kvæði eða vísur til að hafa ofan af fyrir börnum eða svæfa þau – en sennilega er réttara að kalla þau „barnafælur“, þ.e. kvæði ort til að hræða börn, siða þau og hafa á þeim hemil. Mörg slík kvæði voru ort á sautjándu MEIRA ↲ 1. Þegi þið börn mín,hafið ekki hátt. Hér kom hann Lappalúði heim að í nátt.
2. Hér kom hann Lappalúðihræðilega stór einn var eg staddur innar í kór.
3. Einn var eg staddurog þá kom hann þar sviplegur í bragði sýndist mér var.
4. Sviplegur var hanní sjón og í hátt með skósíða kampana og skeggið kolgrátt.
5. Skósíða kampanaog skinnstakkinn með ekki hef eg sýnina aumlegri séð.
6. Ekki var hann fríðurtil augnanna par kafloðinn belginn á bakinu bar.
7. Kafloðinn belginnhann *kreikaði með hér, það var hans hið fyrsta hann heilsaði mér.
8. Það var hans hið fyrsta,heyrði eg það, bað hann mig um barnkorn að brytja sér í spað.
9. Bað hann mig um barnkornog belginn sinn skók undir það í fyrstu ekki ég tók.
10. Undir tók eg þanninekki er það hér ekki þarftu um börnin að biðja hjá mér.
11. Ekki þarftu börninþví annað fæst nóg þú kannt vel að hjálpast við kútmaga og slóg.
12. Þú kannt vel að hjálpast viðhöfuðin hörð grenjaði hann Lúði svo glumdi undir jörð.
13. Grenjaði hann Lúðiog svarið gaf sitt sjálfur máttu eiga sjófangið þitt.
14. Sjálfur máttu eigahrognin þín hrá, karlæga kellingu heima ég á.
15. Karlæga kellingukannastu við hún heitir Grýla með gráloðinn kvið.
16. Hún heitir Grýlagrá eins og örn hún hefur farið víða að fala sér börn.
17. Hún hefur farið norðurog fundið hann *séra Gvönd uppbar hún fyrir hann efni sín vönd.
18. Uppbar hún fyrir hannbónorð um barn þá var ekki klerkurinn guðsþakkagjarn.
19. Ekki var þó klerkurinnörbyrgur þá allvel í þann tíð til barnanna bjó.
20. Allvel hann þóttistþá gera til skenkti hann henni hann Skeggja sem skýra ég vil.
21. Skenkti hann henni hann Skeggjaskrímslistetrið það *lesti hann hana í lærinu því lötraði ég á stað.
22. Lesti hann hana í læriliggur hún síðan veik fýsti mig á fund þinn því fór ég á kreik.
23. Fýsti mig á fund þinnað fala mér barn mér er sagt að þú sért nógu guðsþakkagjarn.
24. Mér er sagt þú alirbæði gangandi og gest; í leiðindabörnin mig langar þó mest.
25. Leiðindabörninhann Lappalúði kvað sagt er mér þú eigir og seldu mér það.
26. Sagt er mér hún Steinunnhríni svo hátt hún banni henni móður sinni svefninn um nátt.
27. Hún banni henni móður sinnivinnuna og værð, oft er hún fyrir ærslin og *óvandann kærð.
28. Oft eru mér fyrir eyrumólætin slík þetta sagði hann Lappalúði, kló hann sér á *krík.
29. Þetta sagði hann Lappalúðiveik hann þá inn *skapfellegur þætti mér hann Eyjólfur þinn.
30. Skapfellegur þætti méren skilur okkur eitt hann þylur fram úr bókunum og það er mér leitt.
31. Hann þylur fram úr bókunumog þrásyngur í kór; mér þætti hann litli Gvöndur mátulega stór.
32. Mér þætti hann litli Gvöndurmér haga best latur er hann að læra og leik fellur mest.
33. Latur er hann að læraog les heldur tregt stendur í honum stumpurinn og stamar heldur frekt.
34. Stendur í honum stumpurinnog stamar heldur frekt kreppir að honum krummurnar kellingin grett.
35. Kreppir að honum krummurnarkellingin þá brytjar hún hann ofan í belginn minn grá.
36. Brytjar hann í belginnog býr til fyrir sig út af þessum orðunum óttaði mig.
37. Út af þessum orðunumótti mér stóð, öll á ég börnin athæfisgóð.
38. Öll á ég börninblíðlynd um sinn kostulega les hann litli Gvöndur minn.
39. Kostulega les hannþá ljósið kemur inn; farðu út til Ingu þú fær þar viljann þinn.
40. Farðu út til Ingu– ókunnugrar þér – hún á þann drenginn sem ópsamur er.
41. Hún á hann Símonhann hrín eins og dýr þá ætla ég hún Sigga litla sé ekki hýr.
42. Þá er hún Katrínmeð ungbörnin þrjú, ekki hefur hún ástæðis nema einspena kú.
43. Ekki á hún mjólkinamörgum að ljá. Vittu hvort hún vill hann ekki Jón litla ljá.
44. Vittu hvort Valka litlaverður ekki föl það má verða hún Þuríður þiggi þar dvöl.
45. Það má ske hún Þuríðurþýðist þig best farðu norður til landa og finndu þar prest.
46. Farðu norður til landaog flýttu nú þér hann Bergur og hún Manga í belginn þinn fer.
47. Hann Bergur og hún Mangabíður þín þar ekki færðu að sinni frá prestinum par.
48. Ekki færðu að sinniþitt erindi hér hamaðist hann Lúði og hljóp nú að mér.
49. Hamaðist hann Lúðiog hugðist mér að ná. Ég var kominn í hökulinn það hlífði mér þá.
50. Ég var kominn í hökulinnog *hírði ég með mak hann rann til á hellunni og hausinn niður rak.
51. Hann rann til á hellunnium hálfa fimmtu spönn, *ball hann á kórslána svo brotnaði úr honum tönn.
52. Ball hann á kórslánaog beljandi upp stóð hann hljóp úr kirkjunni með ofsamikil hljóð.
53. Út hljóp hann úr kirkjunnien ég fór þá heim ekki vil ég gestinum oftar mæta þeim. Lbs 450 8vo, bls. 263–271[1] Athugagreinar
7.2 kreika: staulast.
17.2 séra Gvöndur: séra Guðmundur Erlendsson (1595–1670) skáld í Felli í Sléttuhlíð. 21.3 lesta: meiða, skaða. 27.4 óvandi: ósiðir, óþekkt. 28.4 kló hann sér á krík: klóraði hann sér á lærinu. 29.3 skapfellegur: hæfilegur. 50.2 híra: tefja, bíða, þrauka; mak: ró, kyrrð. 51.3 bella: skella. [1] Sbr. Jón Samsonarson. 1996. Leppalúði Hallgríms Péturssonar. Þorlákstíðir sungnar Ásdísi Egilsdóttur fimmtugri 26. október 1996, bls. 43–49. |
