Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3127)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
BarnaljóðFyrsta ljóðlína:Árin hafði eg / alls á baki
bls.7–23
Viðm.ártal:≈ 1750
Tímasetning:1739
1. Árin hafði egalls á baki átta yfir tugina tvenna þá hið fyrsta fékk eg séna af mér komna eina dóttur.
2. Hana eg tókog talaði þannig: sæl, velkomin sértu að vísu, skaplig kind af Guði gefin, uppfylling minnar ævisögu.
3. Synda minnasé eg menjar berlega á barnsgrát þínum. Illsku-rót er upphaf mæðu. Því er skyldugt þér eg dilli.
4. Það verðurmér þá að orði fyrst þegar þú fer að æpa: Guð þig aldrei gjalda láti, miskunnsamur, minna synda.
5. Ertu nú komininn í heiminn nokkuð meir en næturgestur. En(n) hvað margar áttu að gista hann veit sem þig hefir skapað.
6. Ertu nú fyrstaýtt frá landi á ólgusjó aldarinnar. Hvað mörg eða hvaðan kemur á þig báran er hjá Guði.
7. Ertu nú fyrstainn í gengin Völundarhúsið villugjarna. Hann sem hefir heiminn unnið aðstoði þig út að rata.
8. Nú ertu orðinnnýr stríðsmaður endurlausnarans undir merkjum. Sjái hann til þín so þú eignist þína sál í þolinmæði.
9. Ævin mannser öll að sönnu eymdafull og fárra daga. Þó er langur lasta-tíminn og hlið örmjótt til himnaríkis.
10. Guð gefiþú getir ratað þetta innum þröngva portið og varðveitist á vegi réttum þangað til að þú uppleysir.
11. Auki sá þigendurfæddi endurfæðingar í þér krafta trúar so að tendrist ljósið og ávöxt beri alla vega.
12. Ei veit eghvört auðið verður að eg við þig orðum skipti þau þegar að þú fær skilið og andsvör gefið aftur á móti.
13. Því vil egað þetta liggi eftir hjá þér ef aldri náir. Það þú skalt af þanka öllum óttast Guð og elska bæði.
14. Eigi áttuauði að fagna, ei höfðingja hylli stórri ekki ríkum ættarmönnum hvar í margur hælis leitar.
15. Hvörninn kanntuþá að þrífast utan Guð þú eigir föður? En(n) hann hefir aldrei brugðist þeim sem hafa þóknast hönum.
16. Herradómser hans í valdi: auður, heiður, afl og gæfa. Sjálfur er hann sinna allra mikil laun og mæta skjöldur.
17. Þess vegnaskal það nú ganga eitt fyrir þér undan hinu að þú orð og andsvör drottins iðkir meðan endist lífið.
18. Það er skýrustskemmtan manni óyndis í aumum högum huggun gild og heilnæm regla, prýði, ást og yfirvinning.
19. Guð bið eg þérgefa virðist nýta gáfu náms og mennta, í lærdóminum lostugt hjarta og ávöst í öllum dáðum.
20. En það dugirekki að læra utan fylgi ótti drottins; hann að elska og hönum treysta iðkananna er einka brúkun.
21. Sá sem þekkirþað hið góða elska mun það og umfaðma. Hann sem elskar hann viðleitast rétt að þóknast þeim hann unni.
22. Að Guð þekkirog þig sjálfa, þar með heim í þriðja máta, næsta mikil nauðsyn krefur ef klakklaust viltu komast héðan.
23. Ef guðrækinviltu vera máttu búast við mótlæti. Af því áttu og að venja þig við það að þola nokkuð.
24. Ef guðrækinviltu vera þá verður þú þér að neita og það ekki allt að sæma sem þér kann til sinnis vera.
25. Ef guðrækinviltu vera víst má þér ei vaxa í augum glys veraldar, gengi og auður. Fáum tveimur tekst að þjóna.
26. Ef guðrækinviltu vera hugsaðu um þig hendi aldrei forhugsað það fær þú vitað Guði vera gjört til styggðar.
27. Ef guðrækinviltu vera flýja skaltu að forsmá annan en þig halda öllum fremur óverðuga í augum drottins.
28. Ef þú hittir,sem oft kann vera, blíðmálugan bakvaskara lát þú vel yfir hans vinalátum en set traustan lás á tungu þína.
29. Eitt er hið mestameistara-stykki, ómissandi í öllum greinum, munninum haga mátulega. Það er vandi að þegja og tala.
30. Elska sannleikí öllum hlutum. Hann meðkenndu hvað sem gildir annað hvört þegar æra drottins eður velferð annars við það liggur.
31. Þó skaltu eivið þrætinn keppa. Oft hefir vandi af því risið. Ef hann lætur sér ekki segjast villist hann en vertu afsökuð.
32. Engum láttuorð þín liggja til óvirðingar né ógeðþekknis en brúkaðu aldrei blíðyrði mikil. Þau plaga að fylgja fölsku sinni.
33. Vertu hógværog varast deilur en ef orðum áttu að skipta skrafaðu satt með skýrum rökum, yrðstu svo aldrei við óráðvandan.
34. Brúkaðu aldreibreytni í orðum, spottið fylgir fordildinni en ofurbúralegt orðatiltæki hæfir þó aldrei hæversku fólki.
35. Lofa ei mikluen lát ei bregðast það sem þú hefir heitið eitt sinn. Eftir þinn munn skal aldrei finnast ósannindi né orðaskvaldur.
36. Hvað á þig vinnur,hvað þú tilhneigist, hvörninn þú vilt þína hagi tilsetja, hvað þú elskar, hvörju þú treystir glósaðu ei fyrir ganta hvörjum.
37. Lofaðu aldreilesti annars. Þögn er betri, þó í máta. Hræsni köllum vér hvörs manns skækju en þögn er sjaldan á þing borin.
38. Forðastu rógsem fjandann sjálfan og slá þér frá öllum slaðurtungum. Hjá villudýrum vil eg búa heldur en soddan háska-öndum.
39. Forvitni, grunsemd,félag skrafinna, laussinni, mælgi, léttferðug skemmtan, trúgirni, fals og flokkadráttur eru rætur þær sem rógurinn vex af.
40. Illum gef þúeftirdæmi af þér gott en öngum hneyksli. Þó skaltu eigi þar til sigta að heilagleik þínum hæli aðrir.
41. Einföld vertueins og dúfa, höggorms þar hjá hafðu slægðir. Háll er mörgum heimsins kviður. Sæll er því hvör sig soddan geymir.
42. Stöðuglyndiog stríð við holdið, ef Guðs ótta í þér fylgir, muntu ei, þó misjafnt falli, sneipulega sneiðing rata.
43. Þegar þú færað þekkja heiminn finna muntu að fast er ekkert uppá það sem ætla megi. Hann er eins og hafið í logni.
44. Treystu Guðifyrst og framast. Síðan skaltu sjálf þig vara og þó um öngan illa meinir eigðu ei mikið undir neinum.
45. Gott er að hafagóðra manna hylli og ástir hvað sem gildir en falaðu þá með flensi aldrei og haf ei von á höfðingjunum.
46. Góðum alltíðgott til verður þó að vondir þrykki æru. Því er bestur þessi vegur, að vanda sig og vera stillinn.
46. Þar fyriref þig vill lokka voldugur til verka ljótra kærleika hans kaup þú aldrei fyrir sóma og samvisku þína.
47. Vertu ei framfúsþar fyrirmenn sitja. Hætt er fátækum við höfðingja borðið. Heyr ógjarna hölda launmæli. Þar er eigi kenndur sem hann kemur eigi.
48. Enn ef góðuer að þér vikið láttu þér ei lengi streigja. Hofmóðs kenna þau herralæti og færa með sér forsmánina.
49. Hátt skaltu fyrir þérhugsa aldrei. Nasir rak það niður á sumum. Sá á flatri foldu liggur hefir ekki hvaðan hann detti.
50. Heimskur maðurí hefðar sæti asni er með *eyru af gulli en lágur sá, af list forstendur, garðinn sinn mun gjöra frægan.
51. Ef þú mikiðá þig lítur máttu vita þér vísan hnekkir. Andvaraleysi er upphaf fallsins og hofmóður hrösuninnar.
52. Vertu ætíðyfirmönnum með auðmjúkri lotning undirgefin, þínum líkum þæg, viðfellin, aumum ástar og góðvikin.
53. Ekki sakarþó óráðvöndum sýnir á þér sérgæði nokkuð. So máttu forðast selskap þeirra. Betra er autt rúm en illa skipað.
54. Sér að lifasýnist mörgum hentugt vera og halda af því, en vér köllum þann allra bestan sem öðrum jafnan er þjónandi.
55. Hirtu aldreihvað heimskir gambra og virtu að öngu vinskap þeirra. Þar er líka lof í falið að geta misþóknast manni vondum.
56. Að hilma yfirhinn ófróma kærleik góðan kalla margir. Þetta áttu þó að varast. Akurmaðurinn orminn vermdi.
57. Vertu ei gefinfyrir virðingunum, sjálfar fylgja þær siðgæðinu; forðast oftlega frekan biðil en hænast að þeim sem hirðir ei um þær.
58. Eitt er líkaathugandi að vera ei ofvandur að virðingu sinni. Háðvör grunsemi hér af sprettur. *Þessi er vön að þiggja fréttir.
59. Áttu því þettaallt að varast so grandvarlega gangir í öllu. Orðinn er blettur á æði góðu ef þú velkist í vondum rógi.
60. Líka er snerturaf losaæði ónytjurölt á aðra bæi. Það sá eg aldrei siðuga brúka. Misjafnt skartar margra gaman.
61. Ef þér kanntil eyrna berast að einhvör um þig illa ræði drep þú hans árás með dagfarsprýði en lát ekki víðar við þig koma.
62. Tak ei mjeg hartá hrösun annars, kannske þig viðlíkt kunni að henda, hlakka ei yfir hans óförum. Engi er betri af annars falli.
63. Eg sá þrennt ljóttá ævi minni og aldrei heyrði eg af því raupað: siðuga mey í solli drengja, konu drukkna og kjöftugan yngling.
64. Vitur er sásem víslega gengur. So eru hyggindi sem í hag koma. Forsjálum dugir *fyrri varinn en heimskan svíkur hinn síðari.
65. Ef vandasamt eitthvaðviltu byrja gef fyrst gætur og grunda að því *hvað það rentar ef rétt fellur og hvar við lenti ef versta tækist.
66. Ef sú voguninvirðist meiri en ávaxtar er til vonin held eg betra heima setið. Hægt er heilan vagn til húss at draga.
67. Hugsaðu umhvað hyggnir segja og hend það upp sem hænan kornið. Viturt orð í tíma talað dýrara er en djásn af gulli.
68. Milli svallsog mikillrar nísku mjór er sumum meðalvegur. Hvað sem fyrir hönum víkur hefir ætíð illa gefist.
69. Vel þér ekkivini marga. Þeir eru bestir þá vel gengur. Alla skaltu þó elska af hjarta og óvinskap á engum hafa.
70. Tem þér æfrá ungdóminum stöðuglyndi með hreinum huga. Vinskap þetta vel mun geyma en skjaldan eldast skólabræður.
71. Ofsa og reiðiáttu að forðast. Orðsök er það til yfirsjónar. Á þeim voða ætla eg margir skaðlegt hafi skipbrot liðið.
72. Hugsa ei umhentugt færi til hefndar á þínum hatursmanni. Gjörðu hönum gott í öllu en aldrei illt þó orka megir.
73. Girnstu aldreiþað getur ei fengið; það er að auka sér órósemi. Þér skal lynda þitt hlutskipti. Sá hefir nóg sér nægja lætur.
74. Hvör sem lætur sérhuginn fallast, hann er farinn í hvörju bangi en þolinmæðin þrautir allar yfirvinnur og aldrei bilar.
75. Ekki hlýðirofsa-kæti högum vorum í heimi þessum. Fífla hlátur er fanta æði. Sorg og gleði sé í hófi.
76. Hugsaðu þávið hag þinn fellur að hamingjan kunni hnekkir rata. Síður mun þá sældin ginna eða hryggðin of mjög beygja.
77. Ekkert er fastí öllum heimi utan dyggð með djúpum rótum. Vel hana því en virð þú annað eins og væri það utan við þig.
78. Þakka Guðiþá vel gengur, eins líka í andstreyminu. Hann veit hvað oss hagar betur og elskar þá hann agar barnið.
79. Eitt veit eg heimskuallra mesta, og sá hana þó til sumra manna, að látast mikill af láni annars. Hvörjum er næst það hann er sjálfur.
80. Heimskir lofahoflátungar, þykjast miklir þá þeir státa, en óhreinmennska er artin svína. Svei þá báðum með sömu virðing.
81. Eins skaltu vandaæru þína þó engi manna að þér hyggi. Aldrei fannst það fólstu ekki. Guð og samviskan gætir að öllu.
82. Ávirðing þínaætíð játa og bið þá forláts sem braustu á móti. Mörgum þykir þar mikið fyrir. Það er þó vegur til viðréttingar.
83. Láttu þér eilíka miður umvöndun af ærlegum manni. Högg hins vísa hugnist betur en léttferðugra lof í eyrum.
84. Trú og hlýðnitvær eru systur sem haga sér vel í húsum öllum. Ef þeim fylgja iðni og ótti muntu húsbændum hugnast þínum.
85. Hér að styðjihönd og munnur með æru og dyggð í öllum stöðum. Framdregur það ef fátækt kefur. Skín á gull þó í skarni liggi.
86. Það sem þú átttil þarfa að læra stundaðu vel á ungu árum. Æskan skapar ævina mannsins. Lengst býr kerið að luktinni fyrstu.
87. Sá er ónýtursem ekkert kunni. Sá kann ekkert er ekkert lærði. Sá lærði aldrei sem lék sér alltíð. Það skal dýrt kaupa sem kostar mikið.
88. Fátækt og auðurfalla misjafnt. Metorð og vinsældir víkja þar eftir, en kostir þeir sem komstu yfir, fylgja þeir ætíð þó fari annað.
89. Haf þú ætíðeitthvað að gjöra. Illt lærum vér með iðjuleysi. Þá er Satan með þönkum vondum á allar síður ástormandi.
90. Innföll vondef að þér koma, so sem kristna menn kann að henda, láttu þau aldrei um sig búa. Oft verður eldur af einum neista.
91. Þá skaltu stundaþína kallan og hafa þér við huginn fastan, biðja Guð og brjóta heilann hans í fögrum helgidómi.
92. Hérmeð er ekkihæversk skemmtan löstuð eða leikur í hófi. Það er betra en þungt hugferði. Af tvennu illu skal taka hið minna.
93. Það er miðpunktur,upphaf og endir, í öllu þessu áður sögðu að temja sínar tilhneigingar. Annars er dauðum draumur sagður.
94. Hugsaðu ætíðum þinn dauða. Ei bíða sumir ellidaga. Bústu daglega við bana þínum, og muntu so loksins fara í friði.
95. Að drauma-þvættingidárlegra manna gæti aðrir, en Guði treystu. Hugsaðu þínir hagir séu í hans forsjón allir saman.
96. Vertu aldreiso annt viðlátin að þú bænina undan fellir. Sú skal mín hin síðasta vera áminning við þig, elsku dóttir.
97. Far þú á staðí friði drottins, ráðvönd fram í rauna-heiminn. Það sem brestur á þessar reglur upp bið eg finni andi drottins.
98. Það skal mínummoldar-auka æra og gleði að þú gangir á Guðs vegi alla daga og upprísir hrein á efsta degi.
99. Guð, sá semþig gjörði í fyrstu, aftur keypti og endurfæddi, ávaxti þig í öllu góðu til heiðurs sínu heilaga nafni
100. so þú vaxirað visku og árum, Guðs vináttu og góðra manna, og so blífir alla daga ker til heiðurs í húsi drottins.
101. Hann, sem hefirmitt hæli verið mildilega frá móður knjánum og leikið við mig sem ljúfur faðir, taki við þig tryggða fóstur,
102. varni slysum,verndi og hlífi, ráð á leggi og raunum bæti, styrki vel í stríði öllu og sendi hjálp í hentugan tíma.
103. Og þá loksinsertu komin að takmarki ára þinna líknsamur þig láti finna hóp útvaldra í himnaríki.
104. Allra drottinsbarna bænir eitt í amen yfir þig falli í frægu nafni föður og sonar, hér með líka heilags anda.
105. Nú hef eg vandaðþér vöggukvæði en skil það á þig í skemmtunarlaunum að það geymir ef gefst þér aldur hvört eg er lífs eða lík í moldu. Amen. Athugagreinar
Jón Jónsson sýslumaður í Rangárvallasýslu sendi Jóni Eiríkssyni handritið sem hann lét prenta bókina eftir og þegar Jón sá ljóðin rifjuðust þau upp fyrir honum og kunni hann sumt af þeim utan að. Á örfáum stöðum mundi hann ljóðlínur öðruvísi en í handriti stóð og lét hann prenta þær eins og hann kunni þær en gat þess neðanmáls hvernig þær eru í handritinu. Hér er fylgt prentun Jóns en hér fyrir neðan getið lesbrigða samkvæmt handriti eins og í útgáfunni:
50.4 eyru af gulli] eyrna-gulli. 58.7 Þessi er vön] Þess er von. 64.6 fyrri varinn] fyrrirvarinn. 65.5 hvað það rentar] hvört. |
