Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3127)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
Þú, kristin sála þjáð og mæddFyrsta ljóðlína:Þú, kristin sála þjáð og mædd
Höfundur:Hallgrímur Pétursson
bls.232–244
Viðm.ártal:≈ 1675
Flokkur:Sálmar
Skýringar
Í útgáfunni er sálmurinn prentaður eftir handritinu Lbs 1529 4to, bls. 46–48. Það handrit er skrifað af Halli skáldi Guðmundssyni, syni Guðmundar Erlendssonar skálds í Felli, líklega á síðasta fjórðungi 17. aldar. Sálmurinn er auk þess varðveittur í 12 öðrum handritum sem vitað er um. Þau eru: Lbs 506 8vo, bls. 159–163; Lbs 1119 8vo, bls. 328–333; Lbs 1335 8vo, bl. 28r–31r; Lbs 1337 8vo, bl. 103r–105v; Lbs 1527 8vo, bl. 67r–68r (brot); Lbs 1724 8vo, bls. 159–162; Lbs 1895 8vo, bl. 35v–39v; JS 208 8vo, bls. 20–26; ÍB 127 8vo, bls. 672–678; ÍB 181 MEIRA ↲
með tón: Náttúran öll og eðli manns
1. Þú, kristin sála þjáð og mædd,þreytt undir krossins byrði, vanmegnast ekki, vert óhrædd vilji drottins þó yrði. Þrey, þol og lýð, bið, vona og bíð, bölið fær góðan enda. Þá neyð er hæst herrann er næst, huggun mun hann þér senda.
2. Þú líður kross og kveinar hátt,kvíðir máske við dauða, holdsins vani er þetta þrátt þegar það kennir nauða, heldur ætíð við andann stríð; allir slíkt megum játa. Styrk muntu þá þurfa að fá ef það skal undan láta.
3. Þanninn lætur oss drottinn dýrdeyja frá þessum heimi, fagurlega sitt fólk tilbýr fallvöltum auð so gleymi; hirtir mjög hægt, hér með fær lægt holdið metnaðargjarna, grætir um stund, gleður þó lund, gætir vel sinna barna.
4. Þú sér að *móðirin mildigjörn,mjúklát við sitt afkvæmi, agar þó oft sín elsku börn so ekki í skaða kæmi; eftir hirting, auðmýktarslyng, að sér blíðlega vefur, afþurrkar klár öll þeirra tár, ástarkoss margan gefur.
5. Allt eins fer drottinn að við oss,orð hans þar ljóst um hljóða, hirting áleggur, hrís og kross; hann vill oss allt til góða. Mitt hörmung í Guðs mildin frí miskunnar faðminn býður; elskar þá best hann angrar mest, er þeim næst sem þyngst líður.
6. Heyr hvað Esajas hermir ljóst,heilögum fylltur anda: „Enn þó sjást megi móðurbrjóst miskunnarlaust til handa afkvæmi sín, so ei þess pín elskudauft hjartað kenndi, aldrei skal þér þó gleymt af mér, þitt nafn er í minni hendi.“
7. Gæt að hvörsu Guðs börnin blíðbáru sinn kross og liðu, hlutu að reyna stundlegt stríð, *stöðug í trúnni biðu; *Job og *Móses, vér minnunst þess, mjög þjáðir lengi vóru; *Davíð og fann, sá drottins mann, djúpin hryggðanna stóru.
8. Hvör var meir virt en Maríá,móðir drottins vors herra? hlaut þó krossfestan son sinn sjá, sár hans ei fékk að þerra. Harmasverð beitt réð hjartað heitt hennar í sundur grafa; drottni mest kær sú milda mær mun þó víst verið hafa.
9. Já, Guð vildi sinn son til sannsmeð soddan skarti prýða. Því væri blíðri brúði hans best og fegurst að líða hvað loflegt er í heimi hér, honum samlíkjast mega, og Jesú hjá í himininn há heimvon farsæla eiga.
10. Kannske að þar um kvartir þúog kennir vel holdið veika, þér virðist so sem von og trú vilji *hvarfla og skeika. Þrátt stendur naumt þolgæðið aumt, þjáningin lengi dvelur; bænin er köld, misgjörð margföld mjög soddan hjartað kvelur.
11. Ekki er trúin þitt eigið verkenn þó hún veikleg standi, þolinmæði í þrautum sterk, það gjörir heilagur andi. Hvað hann upptók hér gaf og jók, hjálpsamlega framkvæmir, vanmegnan þá sem er þar á aldrei hans náð fordæmir.
12. Bænin ef virðist veik og stirð,varastu þó að trega, í augsýn drottins vel er virð; vor Jesús fagurlega þýðir það allt sem sýnist kalt sé hún gjörð í hans nafni. Það offur mest á sér hann best, ei trú eg Guð því hafni.
13. Hygg að því barni mest er mjúktmóðurhjartað ágæta vanmegna sem hún sér og sjúkt, sýnir því hjúkun mæta. Eins er Guðs hönd angraðri önd ætíð sem nákvæmastur, ástríkur best og blíður mest, við börn sín veik trúfastur.
14. Brákaðan reyr ei brýtur hannné blæs út hör rjúkanda, glataðan sauð fagnandi fann, frávilltum lét ei granda; á herðum sér heimleiðis ber, hvör má oss þaðan draga? veika sál mest bívarar best bæði nætur og daga.
15. Í Jesú nafni þú bið og bíð,brúðguminn fullsnart kemur. Hans ásján er þér hýr og blíð. Hvað viltu girnast fremur? Þín harmatár afþurrkar klár þýð drottins höndin skæra. Hér við þig skalt hugga ávallt. Heilnæmt er slíkt að læra.
16. Langt þó finnist að líða hérlítil stund má það heita: Óendanleg sú eilífð er sem oss vill drottinn veita, unaðsemd þá sem aldrei má upphugsa mannlegt hjarta. Vær lifum með fró, friðsemd og ró, fagrir sem ljósið bjarta.
17. Út er þá staðin öll vor sorg,angist, hörmung og mæða í himnaríkis *hreinnri borg þar heilagir englar ræða og syngja sætt Sanctus ágætt segjandi af hjarta: Amen. Lof, heiður vís, sæmd, sómi og prís sunginn sé Guði og framen.
18. Guði sé lof sem glaða vongaf oss í efnum vöndum og lét sinn elskulega son leysa oss frá dauðans böndum. Hans andinn kær er ætíð nær öllum sem hörmung líða. Vær skulum því þjáningum í þreyja, vona og bíða. Amen. Athugagreinar
Athugasemdir og lesbrigði:
Í 4.1 stendur í Lbs 1529 4to: „Þú sér að *móðurin mildigjörn“. Hér er því breytt í „Þú sér að *móðirin mildigjörn“ þar sem beyging Hallgríms á orðinu „móðir“ í eigninhandarriti hans að Passíusálmunum er á reiki. 7.4 stødug] þannig 48, 1335, 1527, 113, 181, 1895, 1119, 208, 1724. stødugir 1529, 1337. stødugt LVb, 1759, 506, 1765, 127, HK1770, 1773. bidu] bidu < blifu 113. 7.5 Job] þannig 1337, 48, 1335, 1527, 113, 181, 1895, 1119, 208, 1724, LVb, 1759, 506, 127, 1765, HK1770, 1773. Jobs 1529. Moses] þannig 1337, 48, 1335, 1527, 113, 181, 1895, 1119, 208, 1724, LVb, 1759, 506, 127, 1765, HK1770, 1773. Mösess 1529. 10.4 hvarfla] < huarla 1529. 17.3 hreinnri] þannig 1529. |
