Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3127)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
MálsháttakvæðiFyrsta ljóðlína:[... ...] þegir
bls.41-72
Viðm.ártal:≈ 1200
1. [.................................] þegir;dylja má þess er einn hv[er]r segir; [.............................] [...] eitt bregzk hóti síðr. Fœra ætlum forn orð sam[an], [flestir hen]da at nøkk[vi] gama[n]. Gleði minnar veit geipun sjá, griplur er sem hendi þá.
2. [Ek]ki hefi ek með flimtun farit,fullvel ætta ek til þess varit. – Yrkja kann ek vǫ́́nu verr – vita þykkisk þat maðrinn hverr. Stolit væri mér ekki ór ætt, jafnan þótt ek kvæða *slétt. Róa verðr fyrst *til ens næsta ness, *nǫkkvut ætta ek kyn til þess.
3. Þjóð spyrr allt þat er þrír menn vitu,þeir hafa verr er tryggðum slitu. Ekki er því til eins manns skotit, ýmsir hafa þau dœmi *hlotit. Hermðar orð munu hittask í, heimult á ek at glaupsa of því. – Nǫkkvut varð hon sýsla of sik – svinneyg drós hvé hon fór við mik.
4. Ró skyldu menn reiði gefa,raunlítit *kemsk oft á þrefa. Gagarr er skaptr því at geyja skal, gera ætla ek mér létt of tal. Verit hafði mér verra í hug, var þat nær sem kveisu flug. Jafnan fagnar kvikr maðr kú, kennir hins at *ek gleðjumsk nú.
5. Alllítit er ungs manns gaman,einum þykkir daufligt saman. Annars barn er sem úlf at frjá, óðfúss mundi blindr at sjá. Dýrt láta menn dróttins orð, drekarnir rísa oft á sporð. Ǫðlingr skyldi einkar rǫskr, œpa kann í mœrum frǫskr.
6. Fylki skal til frægðar hafa,fregna eigum langt til gafa. Oddar *gørva jarli megin, útsker verða af bǫ́́rum þvegin. Ýmsir bjóða ǫðrum fár, ormar skríða ór hamsi á vár. Vel hefir sá er þat líða lætr. langar eiga þeir bersi nætr.
7. Bjarki átti hugarkorn hart,herlið felldi Stǫrkuðr mart, ekki var hann í hvílðum hœgr, Hrómundr þótti garpr ok slœgr, ókat þeim né einn á bug. Eljárnir var trúr at hug, fílinn gat hann í fylking sótt, fullstrǫng hefir sú mannraun þótt.
8. Bana þóttusk þeir bíða vel,Brandingi svaf loks í hel. Mardallar var glysligr grátr, gleðr sá mann er oft er kátr. Ásmundr tamði Gnóð við gjálfr, gulli mælti Þjassi sjálfr. Niðjungr skóf af haugi horn, *hølsti eru nú minni forn.
9. Friggjar þótti svipr at syni,sá var taldr ór miklu kyni. Hermóðr vildi auka aldr, Éljúðnir vann sólginn Baldr. Ǫll grétu þau eftir hann, aukit var þeim hlátrar bann. Heyrinkunn er frá hǫ́́num saga, hvat þarf ek um slíkt at jaga?
10. Sitt mein þykkir sárast hveim,*sáttargjǫrð er ætluð tveim. Oddamaðr fæsk oft enn þriði, jafntrúr skal sá hvárra liði. Engi of dœmir sjálfan sik, slíkt ætla ek nú henda mik. Ýta lið þótt allt fari byrst, engi læzk því valda fyrst.
11. Stefjum verðr at stæla brag,stuttligt hefi ek á kvæði lag, ella mun þat þykkja þula, þannig nær sem ek henda mula. – Ekki varð-at forðum farald, Finnan gat þó œrðan Harald. Hǫ́́num þótti sólbjǫrt sú. Slíks dœmi verðr mǫrgum nú.
12. Skips láta menn skammar rár,skatna þykkir hugrinn grár. Tungan leikr við tanna sár, *trauðla er gengt á ís of vár. Mjǫk fár er sér œrinn einn, eyvit týr þótt skyndi seinn. Gǫfgask mætti af gengi hverr, gerva þekki ek sumt hvé ferr.
13. Afli of deilir sízt við sjǫ́́,Sǫrli sprakk af gildri þrǫ́́. Stundum þýtr í logni lǫ́́, litlu verr at ek ráða fá. Mǫrgum þykkir fullgott fé, frænuskammr er hinn deigi lé. Kvæðit skal með kynjum allt, konungs morginn er langr ávallt.
14. Bráðsét láta bragnar oft,bregðr at þeim er heldr á loft. Allmargr er til seinn at sefask, svá kǫllum vér rǫ́́ð sem gefask. – Ekki varð-at forðum farald, Finnan gat þó œrðan Harald. Hǫ́́num þótti sólbjǫrt sú. Slíks dœmi verðr mǫrgum nú.
15. Auðigr þykkir *einn sér hvar,annars rœðir margr um far. Ørgranns erum vér lengst á leit, lundvær þykkir besta sveit. Skammæ þykkja ófin ǫll, ekki *margt er verra en trǫll. *Eigi spillir hyggins hjali, *hefkat ek spurt [at bersa kali].
16. Engi þarf at hræðask hót.heldr *kemr oft v[ið sáran] fót. [..................................] hlutgjarn ferr með annars sǫk. Nøkkvi ríkstr [er] heima hv[err]. [.................................] [Øngu] ta[la] ek um at síðr, orðin f[ar]a þegar munninn líðr.
17. Varla sýnisk allt sem erýtum þeim er bægir drer. Eigi at eins er í fǫgru fengr, fundit mun [þat] er reynt er lengr. – Ekki varð-at forðum farald, Finnan gat þó œrðan Harald. Hǫ́́num þótti sólbjǫrt sú. Slíks dœmi verðr mǫrgum nú.
18. Efnum þykkir best at búa,brǫgðótt reyndisk gemlu fúa. Margar kunni hon slœgðir sér, svá nǫkkvi gafsk Rannveig mér. Illa hefir sá er annan sýkr, eigi veit áðr hefndum lýkr. Bráðfengr þykkir brullaups frami, brigða lengi er hverr enn sami.
19. Lýtin þykkja skammæ skarar,skrautligt kǫllum vér nafnit farar. Trautt kalla ek þann valda er varar, verða menn þeir er uppi fjarar. *Ógift verðr í umbúð skjót, élin þykkja mǫrgum ljót. Engi of sér við ǫllum rokum, jafnan spyrja menn at lokum.
20. Ástblindir eru seggir svá,sumir, at þykkja mjǫk fás gá, – þannig verðr um mansǫng mælt – marga hefir þat hyggna tælt. – Ekki varð-at forðum farald, Finnan gat þó œrðan Harald. Hǫ́́num þótti sólbjǫrt sú. Slíks dœmi verðr mǫrgum nú.
21. Yndit láta engir falt,alloft verðr í hreggi svalt. Andaðs *drúpa minjar mest, magran skyldi kaupa hest. Œrit þykkir viðkvæm vǫ́́, vinfengin eru misjǫfn þá. Fasthaldr varð á Fenri lagðr, fíkjum var hann mér ramligr sagðr.
22. Grandvarr skyldi enn góði maðr,Gizurr varð at rógi saðr, etja vildi hann jǫfrum saman. Ekki er mér at stúru gaman. Kunna vilda ek sjá við snǫrum, sjaldan hygg ek at gyggi vǫrum. Vel hefr hinn er sitr of sitt. – Svartflekkótt er kvæði mitt.
23. Jafnan segir enn ríkri rǫ́́ð,rǫskvir menn gefa ǫrnum brǫ́́ð. Upp at eins er ungum vegar, engi maðr er roskinn þegar. Falls er vǫn at fornu tré, fleira þykkir gott en sé. Auðsénna er annars vamm, engi *kemsk yfir skapadœgr fram.
24. Engi *knettir um annars mein,– aldri læt ek at munni sein. – Heimi heyri ek sagt at snúi, sumir einir *hykk at mér trúi. Erfitt verðr þeim er illa kann, engan þarf at hjúfra mann. Þannig *hefir mér lagzk í lund – langviðrum skal eyða grund.
25. Sjaldan hittisk feigs vǫk *frørin,fljóðin verða at ǫldrum *kørin. Lengi *hefir þat lýst fyri mér: lítinn kost á margr und sér. Sagt er frá hvé neflauss narir, nú verðr sumt þat er manngi varir. Væri betr at ek þegða þokks, þat *hefir hverr er verðr er loks.
26. Þrýtra þann er verr hefir valt,verða kann á ýmsa hallt. Misjafnir eru blinds manns bitar, bǫlit kǫllum *vér illt til litar. Eik hefir þats af ǫðrum skefr, ekki mart er slœgra en refr. Jafnan verðr at áflóð stakar, auðfengnar eru gelti sakar.
27. Gullormr á sér brennheitt ból,*bjartast skínn í heiði sól. Undrum þykkir gagnsætt gler, glymjandi fellr hrǫnn of sker. Allar girnask ár í sjá, ekki er manni verra en þrá. Fýsa mun ek ens fyrra vara, Flestr mun sik til *nǫkkvars spara.
28. Geta má þess er gengit hefr.*Gørir sá betr er annan svefr. *Veitkat víst hvat verða kann, villa er dælst of heimskan mann. Flárǫ́́ðum má *trautt of trúa, til sín skyldi enu betra snúa. Hugga skal þann er harm *hefir beðit, *hølzti mjǫk er at flestu kveðit.
29. Orða er leitat mér í munn,mælgin verðr oss heyrinkunn. Yggjar bjór hverr eiga myni, *ósýnt þykkir lýða kyni: Eyvit mun sjá atfrétt stoða, allmjǫk *erum vér lynd til hroða. Þeygi var sjá aflausn ill, eiga skal nú hverr er vill.
30. Stjórnlausu hefik slungit saman,svá vilda ek […] Hér lýkur kvæðinu í handritinu). Finnur Jónsson bætir við: /mér hitta gaman/. Athugagreinar
• FJ = Það sem tekið er upp og merkt FJ er úr: Den norsk-islandske skjaldedigtning ved Finnur Jónsson. B. Rettet tekst – andet bind. København 1915.
* Kvæðið er nafnlaust í handriti. • Sig.Nord. = Í Sýnisbók íslenzkra bókmennta til miðrar átjándu aldar sem Sigurður Nordal, Guðrún P. Helgadóttir og Jón Jóhannesson settu saman Rvík 1953 eru birtar fjórar vísur úr Málsháttakvæði. Athugasemdir: 2.6 slétt] ;slœtt; [tilgáta Jóns Þorkelssonar]. 2.8 nǫkkvut] < ;nokqvot; í handriti. 2.7 til ens næsta ness] < á hit næsta nes [leiðrétting FJ]. 3.4 hlotit] < ;lotit; í handriti. 3.7 Nǫkkvut] < nokqvot ; í handriti;. 4.2 kemsk] [FJ ritar kømsk þótt í handriti standi kemz] 4.8 ek gleðjumsk] [FJ breytir í ;gleðjumk; þótt í handriti standi ;ek gleðivmz;]. 6.3 gørva] [FJ breytir í ;gerva; þótt í handriti standi ;gorva;]. 8.8 hølsti] [ritað ;heyllzti; í handriti]. 10.2 sáttargørð] < sattar giorð; [leiðrétting FJ]. 12.4 trauðla] < ;travlla; í handriti. 15.1 sér einn] einn sér [leiðr. vegna stuðlasetningar FJ] 15.7 Eigi] < engi [leiðr. FJ]. 15.8 hefkat] < ;hefkað; í handriti. [at bersa kali]] [tilgáta FJ]. 16.2 kemr] [FJ ritar ;kømr; þótt í handriti standi ;kemr;]. 19.5 Ógift] < ;vgipt; í handriti. 21.3 drúpa] < drivpa [KG, FJ og RF leiðrétta svo]. 23.8 kemsk] [FJ ritar ;kømsk; þótt í handriti standi ;kemz;] 24.1 knettir um] [FJ leiðréttir í ;knettr of;]. 24.4 hykk at] < hyck ek at; [FJ skrifar ;hygg at;] 25.1 frørin] < frerin [FJ leiðréttir svo]. 25.2 kørin] < kiorin [FJ leiðréttir svo]. 26.4 vér] < ;vær; í handriti. 27.2 bjartast] < ;bialltað; í handriti [FJ leiðréttir svo]. 27.8 nǫkkvars] < navkqvars [FJ ritar ;nǫkkurs;]. 28.2 Gørir] [FJ ritar ;gerir; þótt í handriti standi ;gorir;]. 28.3 veitkat ek] < vetkat ek [FJ leiðréttir í ;veitkat;]. 28.5 trautt] < sístz [FJ, RF leiðrétta svo]. 28.8 hølzti] [skrifað ;heyllzti; í handriti]. 29.4 ósýnt] < ;ýsynt; í handriti. 29.6 erum vér lynd] < erom vær lynd [FJ leiðréttir: ;er mér lund;] 30.1 hefik] [FJ, RF leiðrétta: ;hefk;] 30.2 vilda ek [FJ, RF leiðrétta: ;vildak;. – Hér lýkur kvæðinu í handritinu. Finnur bætir við: ;mér hitta gaman;]. Ath. FJ breytir alls staðar ;hefir; í handriti í ;hefr;. Sjá: 24.7, 25.3 og 8, 26.1 og 28.7. – Á einum stað, 15.7, er skrifað ;margt; og er því haldið en annars staðar er skrifað ;mart;. |
