Bragi, óðfræðivefur
SöfnÍslenskaÍslenskaPersónuvernd:
Vefurinn safnar engum upplýsingum um notendur sína. Leturgerðir eru frá Google sem skráir notkun á þeim.
Vefkökur eru aðeins notaðar til þess að halda utan um innskráningar þeirra sem annast efnisstjórn. |
Flokkar
Allt (3127)
Afmæliskvæði (14)
Annálskvæði (1)
Ádeilukveðskapur (1)
Ástarljóð (32)
Baráttukvæði (1)
Biblíuljóð (2)
Brúðkaupsljóð (9)
Bæjavísur (2)
Bænir (1)
Bænir og vers (25)
Eddukvæði (30)
Eftirmæli (41)
Ellikvæði (7)
Formannavísur (22)
Fræðsluljóð (3)
Gamankvæði (31)
Grýlukvæði (8)
Harmljóð (3)
Háðkvæði (4)
Hátíðaljóð (6)
Heilræði (10)
Heimsádeilur (8)
Helgikvæði (47)
Hestavísur (1)
Huggunarkvæði (2)
Hyllingarkvæði (2)
Jóðmæli (3)
Jólaljóð (5)
Kappakvæði (5)
Kvæði um biskupa (6)
Leppalúðakvæði (1)
Lífsspeki (5)
Ljóðabréf (18)
Matarvísur (1)
Náttúruljóð (52)
Rímur (204)
Sagnadansar (52)
Sagnakvæði (4)
Sálmar (417)
Sjóhrakningar (2)
Sorgarljóð (1)
Sónarljóð (14)
Særingar (1)
Söguljóð (13)
Tíðavísur (15)
Tregaljóð (6)
Vetrarkvæði (2)
Vikivakar (13)
Vögguljóð (5)
Ýkjukvæði (5)
Þjóðkvæði (1)
Þorrakvæði (4)
Þululjóð (5)
Þulur (2)
Ættjarðarkvæði (54)
Ævikvæði (6)
Ævintýrakvæði (3)
BarnadillaFyrsta ljóðlína:Dikt heilnæman / hér skal þylja
Höfundur:Einar Sigurðsson í Eydölum
bls.154--160
Viðm.ártal:≈ 1625
Skýringar
Kvæðið hefur Einar sent Margréti litlu Oddsdóttur biskups, sonardóttur sinni, og er það heillaóska og heilræða kvæði.
1. Dikt heilnæmanhér skal þylja ungri meyju svo allvel gangi. Heilög þrenning hlýði minni barnadillu. Bið eg þér heilla!
2. Fyrst bið eg drottin,föðurinn hæsta, og Krist þann þig endurleysti, heilagan anda, að hjálp þér sendi svo þér nærist best nám í brjósti.
3. Gefi þér sinniGuði að unna og helgri trú hreint að fylgja svo skírnareiði allt til dauða og orði Guðs ei afhuga verðir.
4. Þitt eð unga lífþýður drottinn þroskast láti þegar í æsku, spök og angurlaus lifir þú lengi, heilbrigt sé þitt hold með sálu.
5. Málið gefi þérmilding sólar og mannvit hreint, meyjan svinna, heyrn og skilning, hlýðnust barna, svo boðorðum Guðs þú best að hlýðir.
6. Guðhræðslan þérgefist af hæðum, ást og trú með eðli bestu, svo þú þekkir Guð og þar með lokkist heiður skyldugan honum að bjóða.
7. Dýrðarnafn þérdrottins verði sinni hvörju sætt í munni, á bæn og þakklæti bið eg þú *venjist, en *varist án þarfa við það að sverja.
8. Guðs orð bið egþú gjarnan hirðir ört og vandlega innst í hjarta svo vel unnir þeim sem þau kenna. Vissulega þér veitist blessan.
9. Föður og móðurfremsta þú heiðrir og aðra þá sem yfir þig bjóða. Sú hlýðni undirbýr heillir góðar og langgæða þú lukku fengir.
10. Hreinlífi skærter há Guðs gáfa og hindrar þig ei frá hjónabandi en þú forðast sem þrekk á jörðu þann lifnað sem Guð hefur bannað.
11. Gættu þess vel,sem gaf þér drottinn en drag ei undir þig annars eigu nema vélalaust með hug heilum og hreinu kaupi hinum best launir.
12. Heilagan sannleikhafðu að mæla ef verður þú krafin til vitnisburðar því enginn limur er æðri en tungan, leiðir af henni líf og dauða.
13. Unn þú vel öðrumeigna sinna, því öfundin má svo margan blinda. Lögvillur með ágirnd allri, það er undirrót alls hins vonda.
14. Hreinferðug lundhjá þér skíni, það varðar mest til máls og gjörða. Með táli ekki frá öðrum lokkir hans besta vin, hús né þjóna.
15. Bið eg þú hræðistherrans reiði, til fjórða liðar, þar hótar hörðu, afbrota feðra á börnum vitja og þeim ranglátu refsing veita.
16. Gleðji þig meirsú guðdóms ræða þar eð drottinn í þúsund ættir lofar þeim hlýðnu heill og náðum. Ört falli þér ást til hjarta.
17. Unni drottinn þessæsku þinni sæta hlýðni honum að veitir, undir mjúkri best móðurhendi til Guðs dýrðar tyftuð verðir.
18. Barnæska þínfrjóvgan ferska undir mjúkri fær móðurhendi því ögun veitir þér vísdóm frægan og mannkostablóm einna besta.
19. Hata þú aldrihrís foreldra, fyrir það situr margur hátt í heiðri þar eð agalaus ávallt lægra í þrekk og forað varð þræll að sökkva.
20. Vildi eg þegar meiravitið með aldri þér vex svo fleira verður að hugsa að þú kvennaverk kunnir að vinna og reikir iðjulaus aldri síðan.
21. Frá ungdómier til lækningar að verklund skuli mann verja syndum. Því sett hefur þetta sjálfur drottinn: Fyrir þrifnað skulu menn þiggja fæðu.
22. Lær þú bókfræðiog bænrækni og haf þá venju alla ævi lítið stundarkorn lesa og biðja, glaðvær síðan gakk til iðju.
23. Gleymdu aldrigleðisiðsemdum, það er meyjablóm mest til prýði. Lærðu að hegða líkamans burðum kurteislega með kvenmanns skarti.
24. Ung ef að til þessaldur fengi og geðsvinn vildi giftast manni gefi drottinn, sá vitið oss veitti, guðhrædd að þér gifting bjóðist.
25. Það ráð skaltu,þó með hug góðum, furðulengi fyrir þér virða. Lát ei girndarráð fyrir þér flýta eða blinda ást búa þér vanda.
26. Bið þú Guðað gefa þér fróðan og hóglyndan mann þér til húsbónda svo í ótta Guðs að þið mættuð samlynd vera og siðgóð fundin.
27. Fylg þú síðanforeldra ráði því að Guð bauð oss þessum að hlýða svo með orði Guðs samtengd verðir við bónda þinn og blessan fyndir.
28. Mildur Guð,sem manni á foldu til unnustu gaf ektakvinnu, stundlegt veiti þér óvalt yndi og eilífa síðan gleði að heilu.
29. Ef þinn húsbóndihefur lifandi föður og móður þau haf í heiðri svo sem þú vildir þína foreldra maður þinn líka mætti rækja.
30. Manni þínum skaltmjög vel unna með undirgefni allar stundir því honum setti Guð herradæmi og bauð að heiðrist hvört af öðru.
31. Vinnuhjú þínvil eg þú kunnir hófsamlega að hafa til verka. Það þú heitir þeim haldast látir sem þú vildir þau við þig héldi.
32. Ven þig sjálfaá hófsemd hreina til skírlífis um alla ævi. Laugað kvennaskart finnst ei frægra en mannkostablóm, meyjan svinna.
33. Verði, brúður, þérbarna auðið gef þú fóstur þitt Guði með fyrsta í móðurkviði og mjög þrátt síðan, með bæn og hirting, svo blessan fengir.
34. Ven þú börn þín,þá þau vel skynja, á lærdómsmennt og listir fleiri. Haf þú fyrir þeim hvörs kyns æru og lát þau öll þar eftir breyta.
35. Heiður er mesturhússins prýði, það köllum vér kvinnu góða. Vertu rækslufull, vífið bjarta, og gætin að því sem Guð þér veitir.
36. Vertu gestrisinGuði til ástar mest við þann sem minnst á kosti. Aumum skaltu aldri gleyma, og mun drottinn þig æ við rétta.
37. Það er mitt einkaráð,að þú heiðrir guðsorðsþjóna af geði hreinu. Sérdeilis þann sálu þinni harla sæta huggan veitir.
38. Bið af öllum hugað þér falli skært sannleiksorð sætt í hjarta, svo unnir þeim sem það vel kennir og styggir aldri þann þig vill hugga.
39. Þína veika trúog sál sjúka græða verður hann Guðs með orði. Altarishelgan aflausn fylgir og sættir þig við sjálfan drottinn.
40. Yfir þig fallahæstu heillir fyrir líf og sál alla ævi ef þú dýrðarljós drottins orða ýtarlega les og varðveitir.
41. Því láttu aldriþér sið settan, málsnjöll brúður, úr minni falla, að gjörðri bæn Guðs með orði hjarta þitt svo helgir drottni.
42. Ætíð skyldir þúvirðing veita settri valdstjórn; sú er af drottni. Hræðast þarftu ei hennar stríðu; fyrir góð mildiverk mun hún þig heiðra.
43. Til kirkju þinnar,sem kanntu að orka, vitja skyldir og vel þess gæta að mannfundur sá sviptist syndum sem fyrir englakóngs augsýn gangi.
44. Þín börn og hjúþar til venjir að oftast komi þau öll til skiptis; síðan spyrjir þau og sjálf ræðir hvað þá lærðuð af herrans orði.
45. Viður þurfamennog þá sem starfa breyttu svikalaust; bauð svo drottinn að lögskyldur allar greiðir og samkomu heitir sem þú játar.
46. Eg minni þig núnæst á nágranna og sambúðarmenn; þeim sért til góða. Breyttu eins við þá eftir mætti sem þú láta vilt við þig breyta.
47. Með ráði og forsjáeitt með öðru byrjaðu víst; það varðar mestu. Lít á endalykt allar stundir því óstaðfestin illa hlýðir.
48. Við vini þína,sem þú vel reynir, haltu *tryggðir best hvað sem mælt er; frændur og styð með hjálparhendi því heitast mun blóð hjarta hið næsta.
49. Forsjá góðaer gott að læra, hóf og hagsemi hvör mann leyfir, að glysyrðum ei gefa sig vísir, alþýðuhól er þríleiðast.
50. Góðra manna orðvil eg þú virðir en fávísra lof fæstir kjósa. Þekk þú sjálfa þig og *það vakta að lundprúð reynist með ráðvendni.
51. Víla þú aldrisvo að vont mælir þó að fengur þinn á grunn gangi. Treystu Guði af tryggleik bestum því hugsjúkur mun harm sér auka.
52. Guð á himnumgefi þér bæði hugprúða lund og heillir góðar svo í mótgangi og meðlæti á þol og jafnlyndi vel þú vendist.
53. Lifir þú framá elliævi þá er meiri von margra tára; því bústu jafnan við mannraun mestri í þessum eymdardal allar stundir.
54. Eldur hörmungarhér er á foldu, þann er villumenn í víti kölluðu. Fyrir raunir þær vér fáum búna sæta himnavist. Hvör vill gráta?
55. Hvað er þetta lífutan armæða? Guðhræddur því gleðst við dauða. Dag og nótt skaltu, dóttir fræga, vakandi búin við honum líka.
56. Þinn lifnaður sémilli manna hreinferðugur með hjartans bænum. Afgang hafa þeir allir fengið góðan sem svo búnir bíða.
57. Festist þér núfögur í brjósti ljúf heilræði alla ævi. Jesúm bið eg þér veginn vísa og leiða þig svo til lífs frá dauða.
58. Þulið hef eg einuþessa gælu meybarni því mér var kærast. Eignist heillabörn öll og fagni til vöggukvæðis; vil eg þau hugga.
59. Það fylgi núþessu kvæði: Angurlaus sé sú yfir er sungið. Njóti heilræða, hér eru ljóð úti. Englakóngi lof allir syngjum. |
