Það gamla Liljukvæði í nökkrum erindum lagfært

Almáttigr guð allra stétta
yfirbjóðandi engla ok þjóða,
ei þurfandi stað né stundir,
staði haldandi í kyrrleiks valdi,
senn verandi úti ok inni,
uppi ok niðri ok þar í miðju,
lof sé þér um aldr ok æfi,
eining sönn í þrennum greinum!

Æskik þína mikla miskun
- mér veitiz, ef eptir leitak
klökkum hug - þvíat inniz ekki
annat gótt nema af þér til, dróttinn.
Hreinsa brjóst, ok leið með listum
loflig orð í stuðla skorðum,
stefnlig gjörð svá at vísan verði
vunnin yðr af þessum munni!

Beiði ek þik, mær ok móðir,
mínum at fyr umsjá þína
renni mál af raddar tólum
réttferðugt í vísum sléttum,
skýr ok sæt af vörrum várum
vorðin svá at mætti orðin
laugaz öll í glóanda gulli ;
guði værak þau skyldr at færa.

Fyrri menn, er fræðin kunnu
forn ok klók af heiðnum bókum,
slungin mjúkt af sínum kóngum
sungu lof með danskri tungu.
Í þvílíku móðurmáli
meir skyldumz ek en nökkur þeira
hrærðan dikt með ástarorðum
allsvaldanda kóngi at gjalda.

Sköpun ok fæðing, skírn ok prýði,
skynsemi full, er betri er gulli,
dreyrinn Krists af síðusári,
synda líkn ok dagligt yndi,
háleit ván á himna sælu,
hrygðin jarðar neztu bygðar
bjóða mér í frásögn færa
fögr stórmerkin dróttins verka.

Herra guð, sá hverjum er dýrri,
himin ok jörð í fyrstu gjörði,
prýddi hann með þrysvar þrennum
- þat er rétt trúa mín - engla stéttum.
Áðr var hann þó jafnt ok síðan
ærinn sér, en skepnan væri.
Gjörði hann heim ok teygði tíma,
tvá jafnaldra í sínu valdi.

Mektarfullr sá er af bar öllum
í náttúru skærleik sínum,
skapnaðar góðr ok skein í prýði,
skapara næstr í vegsemd hæstri,
eigi lét sér allvel nægja
engill mekt, þá er hafði fengit:
meðr ofbeldi öðlaz vildi
æðra sess ok virðing bæði.

Fýstiz hann með ofsa æstum
at viðr líkjaz yfrit ríkum
guðs eingetnum syni ok síðan
sér nægjandi öngum vægja.
Fúll metnaðrinn er með öllu
óvarligr, sem ritning próvar:
ætlar sér við dýran dróttin
deila megni, hversu er vegnar.

Svá er greinanda : á samri stundu,
sem engillinn tók at spillaz,
söktiz hann með sínum grönnum
sem blývarða í djúpleik jarðar,
blindan þar sem föður sinn fjandann
feiknt ofbeldit kvelr í eldi.
Fávíss er sá, er feðgin þessi
faðma vill enn siðunum spilla.

Dagarnir sex at vísu vuxu
veltiligir um sjávar belti,
áðr en fengi alla prýði
jörð ok lopt, en dróttinn gjörði,
pressat vatn í himinninn hvassa,
hjörn ok eld sem merkistörnur,
hagl ok dýr sem fiska ok fugla,
fagran plóg ok aldinskóga.

Breytti guð ok brá til hætti :
blóð ok hold af vatni ok moldu,
léttan blástr af lopti hæsta,
lífs heitleika af sólarreitum.
Önd ok þar til síðan sendi ;
sú er skiljandi dróttins vilja,
leið kunnandi um líkams æðar,
líf skínanda af helgum anda.

Svá er líðandi maðr af móður
moldu ok þó með skæru holdi,
Ádam nefndr, er alls í heimi
átti ráð með frelsi ok náðum.
Höfginn rann svá hægr á þenna
heims stýranda. Fekk hann skýra
anda gipt, þá er síðan sýndi,
svá vorðinna spádóms orða.

Út leiðandi af Ádams síðu
Évu brátt, sem Móises váttar,
vist með æru, vald ok ástir
vísa gaf hann þeim paradísar,
þangat til er þau með englum
- þat er blíðan mest - lifði síðan
meðr afspringi allt, þat er fengi,
ævinliga ok þakkir gæfi.

Enn at verðleikr víss á jörðu
vyrði sök til himna dýrðar,
boðorðit eitt enn blíði dróttinn
býðr þá þeim í skyldu at hlýða :
„Epli er eitt, er ek banna at bíta
báðum ykkr, enn þit munuð ráða.
Deyja skuluð, ef efnið eigi
einfalt boð með dyggleik hreinum.“

Þrútnar, svellr ok unir við illa
engill, bann sá er hafði fengit,
fyrða at sveitin fædd á jörðu
fái þar vist, er sjálfr hann misti.
Ok bruggandi dauðans dreggjar
duldiz hann fyr augsýn manna :
fjölkunnigr í einum innan
ormi tók hann mál at forma.

Sem próvandi segir til Évu :
„Svara mér skjótt, enn hví hefir dróttinn
sætasta ykkr blóm at bíta
bannat, enn lofat þó flest allt annat?“
Svá fór þat, at svaraði Éva,
sem margbrugðinn fjandinn hugði:
„At eigi við lífs af leiðum
léttliga hröpum á dauðans stéttir.“

Léttliga fann, sem ljósin vátta,
léttleika í svaranna reiki.
Því treystiz hann framt at freista
flærðum settr ok talar með prettum :
„Eigi munuð it Ádam deyja
andlits hvít, þótt eplit bítið.
Heldr munuð it með heiðr ok valdi
horsk ok rík við guðdóm líkjaz.“

Auðgint mjök því Éva trúði,
át hón blóm, enn tapaði sóma
ok til með sér Ádam teygði ;
át hann þat, er hann vissi bannat.
Uggði hann, at Éva styggðiz,
ef neitaði hann bæn at veita.
Fjandinn gat svá í fyrstu blindat
feðgin vár með nógu dári.

Refsar þeim at réttum dómi
ríkr herra fyr ódygð slíka :
rak þau braut af sæmdarsæti
snauð ok nökt í písl ok dauða.
Veltuz aum í veslum heimi
víða lands, þar er nær öll síðan
lýða kind með sárum syndum
sendiz framm af Ádams lendum.

Remman brast af rót í kvistu,
rann þá glæpr af hváru til annars.
Leið svá heimr um langan tíma
lífs andvani, enn fullr af grandi.
Léttir hvárki ugg né ótta ;
eitt er mest, er þó er á lesti :
opit helvíti, búit með bölvi,
bauð sik framm við hvers manns dauða.

Heimr er dauðr, enn hvat er til ráða?
Hvar getr þann, er sér megi bjarga?
Hvergi! Þvíat í synda saurgun
sannliga hverr at þyngir annan.
Eitt er til, þat er ek vil vátta :
- á ek grátandi frammi at standa -
at þú sjálfr, enn dýri dróttinn,
dugir nú ferð, svá at lífguð verði.

Veitt er líf, þat er varð ok mátti,
veitt er líf, þat er Ádam neitti.
Sú miskunn á settum tíma
sendiz framm af guðdóms hendi,
ljós í heim at lifanda kæmi,
lifanda víst, þat er kvaldar andir
tæki í brott úr djöfla díki ;
dýrð englanna slíku stýrði.

Tendraz öll ok talar með snilli,
tungan mín, af herra þínum!
Um stórmerkin áttu at yrkja
yfirspennanda heima þrennra.
Bjúg ok sár í bandi værir,
bandi rétt ens nezta fjanda,
nema hjálpræði guðs et góða
gefit á jörð mik leystan hefði.

Nær ok firr með skygnleik skýrum
skipandi allt með syni ok anda
föðrpersónan engli einum
erindi býðr, enn þessi hlýðir :
„Fljúg ok seg þat Máríu meyju
mætri, þeiri er ek skal gæta :
minn eingason holdi hennar
hlýðinnar vill björtu skrýðaz!“

Móðir oss er Máría þessi,
mektar blóm ok full af sóma,
glæsilig sem roðnust rósa
runnin upp við lifandi brunna,
rót ilmandi lítillætis,
logandi öll með skírleiks anda,
guði unnandi ok góðum mönnum,
guði líkjandi í dygðum slíkum.

Engi sé ek at jarðlig tunga,
enn háleiti stjörnureitar
dróttinn, þér, sem verðugt væri,
vandat fái nú stef til handa.
Sé þér dýrð með sannri prýði,
sunginn heiðr af öllum tungum
eilífliga með sigri ok sælu!
Sæmd ok vald þitt minkaz aldri.

Leið, sigrandi páfugls prýði,
pentat innan firmamentum
Gábriel sem geisli sólar
gleðiligr þá í lopt en neðri.
Sendiboði kom sjaufalds anda
- svá er greinanda - at húsi einu.
Sannr meydómrinn sat þar inni,
sjálft hreinlífit, gimsteinn vífa.

Ok svá veik at meyju mjúkri :
„Máría, hlýð nú orðum várum!
Frægast víf, þér færik ave,
full miskunnar sætum brunni.
Samangaupnandi sína skepnu,
sannr höfðinginn engla ok manna,
byggir þér fyr brjósti skæru.
Blessuð mær, þú ert sprundum hæri.“

Heyrði ok trúði, enn undraz orðin,
jungfrú kyrr, því at vissi hón fyrri
aldri kvaddan mann á moldu
með þvílíkri tígnar kveðju.
Fyrirbjóðandi henni at hræðaz,
höfuðengillinn talaði lengra :
„Guð himnanna framm mun fæðaz,
frúin skínandi, of holdi þínu.“

Fréttir nú, með hverjum hætti
henni bæri til fögnuð þenna,
borgarmúrr svá at brysti hvergi
bygð geymandi hreinleiks dygða.
Engill segir, at ei muni syndgaz
jungfrú blíð, þótt sveininn smíði
haglig myndun heilags anda,
hold ok bein af líkama hreinum.

Loptin öll af ljósi fyllaz,
legir ok grund þau stóðu ok undraz.
Kúguð sjálf svá nærri nógu
náttúran sér ekki mátti.
Giptiz öndin guðdóms krapti
góðu ok huldiz Máríu blóði.
Glaðrar dvelz í jungfrú iðrum
ein persóna þrennrar greinar.

Hjörtun játi, falli ok fljóti
fagnaðar laug af hvers mannz augum,
æ þakkandi miskunn mikla,
minn dróttinn, í holdgan þinni!
Sé þér dýrð með sannri prýði,
sunginn heiðr af öllum tungum
eilífliga með sigri ok sælu!
Sæmd ok vald þitt minkaz aldri.

Fimm mánuðum ok fjórum síðar
fæddiz sveinn af meyju hreinni,
skygnast sem þá er glerit í gegnum
geisli brár fyr augum várum :
glóar þar sól at glerinu heilu.
Gleðiligt jóð þat skein af móður,
at innsigli höldnu hennar
hreinferðugra meydóms greina.

Engi heyrðuz, engi vurðu
jöfn tíðindi fyrr né síðar,
bæði senn því at mey ok móður,
mann ok guð bauð trúan at sanna.
Loptin sungu komnum kóngi
kunnigt lof, þar er hirðar runnu.
Himna dýrð er hneigð at jörðu,
hér samtengduz menn ok englar.

Þó var ei svá rík, at reifa,
ríkust móðir, ætti góða.
Því var kóngrinn hörðu heyi
huldr, at mætti firraz kulda.
Umsníðingar Jésú prýði
átti dagr at fæðing váttar.
Æsiz blóð um líkama ljósan,
lagaz minnilig tár af kinnum.

Á þrettánda dag til dróttins
dýrðarmenn, er ríkjum stýrðu
austr í heim, með offri kvámu
ungan mann at heiðra þann veg.
Umrennandi sex at sinnum
sex daga grein ok fjórum einum
offraz kaus fyr oss at vísu
Jésús sjálfr í musteris hválfi.

Vígðiz oss, þá er vatni döggðiz,
valdr himnanna á þrítugsaldri
Jórðánar við æðar hreinar ;
Jón baptista dróttni þjónar.
Þessi ástvinrinn Jésú Kristi
er nú váttr, at þann dag mátti
samskínandi á grænni grundu
guðs þrenning með lýðum kennaz.

Finn ek, allt at manvit manna
mæðiz, þegar at um skal ræða
máttinn þinn, enn mildi dróttinn :
meiri er hann en gjörvallt annat.
Sé þér dýrð með sannri prýði,
sunginn heiðr af öllum tungum
eilífliga með sigri ok sælu!
Sæmd ok vald þitt minkaz aldri.

Undraz tók enn forni fjandi
fæddan mann, er skilja var bannat,
ok þvílíkt sem andinn segði
orðin slík af tungu forðum :
„Þykki mér, sem nýjung nökkur
nálgiz heim ok ættir beima.
Eitthvat klókt mun dróttinn dikta ;
duldr em ek þess, þat ferr at huldu.

Jésúm tígna engla rásir
uppi ok niðri af heimi þriðja,
stjörnu ljós ok færðar fórnir,
friðar samband á hverju landi.
Slík afla mér sóttar auka
sönn stórmerkin veitt hjá mönnum.
Kvíðik, at hans remming ráða
ríði mér at báðum síðum.

Föðurætt hans trúik fá munu hitta,
finnz móðernit hér með þjóðum.
Því er atferðin Jésú burðar
undarlig, svá at skilk þat varla.
Ekki er mér á þessum þokki ;
þann veg ferr þeim unga manni.
Aldri var sá fyrr á foldu
fæddr maðr, er ek næsta hræddumz.

Þyrstr er hann ok fölr af föstu,
firriz hlátr, enn kann at gráta.
Mæðiz hann, ok er móður sinnar
mjólku fæddr, enn reifum klæddiz.
Finn ek þó, at í slíku sannaz,
sjálf náttúran manndóm váttar.
Fýsir mik því framm at æsa
flein ódygðar honom at meini.

Mér virðiz, sem miklu hæra
mætum guði er Ádam sæti,
áðr ek sveik þau Évu bæði
ærusnauð í myrkr ok dauða.
Satt er, at fæstir sjá við prettum;
svá mun enn um Jésúm þenna.
Því treystumz ek framt at freista;
forðum hefi ek slægvitr orðit.“

Sonr Máríu, sonr enn dýri,
sonr menniligr guðs ok hennar,
kenn þú mér at forðaz fjandann
fjölkunngan, enn þér at unna!
Sé þér dýrð með sannri prýði,
sunginn heiðr af öllum tungum
eilífliga með sigri ok sælu!
Sæmd ok vald þitt minkaz aldri.

Frétt hefik hitt, at freistar dróttins
föstumóðs með ýmsum löstum
púkans slægð, at hvern mann hugðiz
hvekkjum vanr í synd at blekkja.
Vélakrings af vöfðum strengjum
vundin opt - ok sneruz á lopti -
skeytin öll ens flærðar fulla
fjanda brjóst í gegnum standa.

Þessu næst ens kæra Kristí
kenning tók um bygð at renna.
Lífþjónandi lærisveina
leitar, finnr, ok þar með veitir
blindum, hrjúfum, dumbum, daufum,
dauðum, krömdum, ærum, lömdum
augu, græðing, orð, at hlýða,
andir, heilsu, vizku, at standa.

Þetta sér hann fjandi, at fættiz
fólkit hans ; ok líz þat vansi,
dæmin góð at vaxa víða,
verri brögð ok lýtin þverra.
Púkinn kvaldr ok þeygi þoldi
þenna leik, er harðan kennir,
því flýtandi sínar sveitir
synda brjót at drepa sem skjótast.

Leiðan dreng at ljótum ráðum
lokkar hann ; sá er Jésú manna,
yfirmorðinginn, innan hirðar
Júdás nefndr, er óvænt stefndi.
Mildan guð við silfri seldi
sveitum þeim, er Júðar heita,
fullum upp af grimdar galli ;
grenjaði þjóstr í þeira brjósti.

Fúsir hlupu ok fundu Jésúm,
fundinn hröktu, lömdu ok bundu,
bundinn leiddu, hæðnir hæddu,
hæddan, rægðan slógu ok klæddu.
Fjandans börnin þröngum þyrni
þessum spenna um blessat ennit,
þessir negla Krist á krossinn,
keyra járn, svá at stökk út dreyri.

Ættim vér á Jésúm dróttin
efunarlaust með fullu trausti
út af hjartans instum rótum
allir senn með gráti at kalla.
Sé þér dýrð með sannri prýði,
sunginn heiðr af öllum tungum
eilífliga með sigri ok sælu!
Sæmd ok vald þitt minkaz aldri.

Yfirmeistarinn allra lista,
Jésús góðr, er lífgar þjóðir,
kenn þú mér at stilla ok stýra,
steflig orð megi tungan efla!
Ævinliga með lyptum lófum
lof ræðandi á kné sín bæði
skepnan öll er skyld at falla,
skapari minn, fyr ásjón þinni.

Eru æ minnilig eptirdæmi:
yfirbjóðandi himins ok landa
hneigði nú sinn hals ok vægði
hverjum þræl, er lysti at berja,
fátalaðr, með lítillæti,
lágraustaðr, með ásjón fagra,
svá bjóðandi í sáran dauða
sína önd fyr nauðsyn mína.

Hrækjandi þá höfuðin skóku
heiðingjar sem Júðar leiðir.
Flestir allir flýðu Kristí
fylgðarmenn við storminn þenna.
Minnaz verðr, ok má ek ei annat :
móðir guðs í tárum flóði.
Mætti verða, at minnar sóttar
minnaz vildi hón eitthvert sinni.

Höfuðdrotningin harmi þrungin
- hneigð ok lút hón skalf af sútum -
færðiz nær, þá er fell úr sárum
forsum blóðit niðr um krossinn.
Þrútnar brjóst, enn hjartat hristiz,
hold er klökt, enn öndin snökti.
Augun tóku at drukkna drjúgum
döpr ok móð í tára flóði.

Rödd engilsins kvenmann kvaddi,
kvadda af engli dróttinn gladdi.
Gladdiz mær, þá er föðurinn fæddi,
fæddan sveininn reifum klæddi.
Klæddan með sér löngum leiddi,
leiddr af móður faðminn breiddi.
Breiddr á krossinn gumna græddi,
græddi hann oss, er helstríð mæddi.

Þó grét hón nú sárra súta
sverði nist í bringu ok herðar.
Sitt einbernit, sjálfan dróttin,
sá hón hanganda á nöglum stangaz.
Armar sviddu af brýndum broddum,
brjóst var mætt. Með þessum hætti
særðiz bæði sonr ok móðir
sannheilug fyr græðing manna.

Fyr Máríu faðm enn dýra,
fyr Máríu grát enn sára
lát mik þinnar lausnar njóta,
lifandi guð með föður ok anda!
Ævinliga með lyptum lófum
lof ræðandi á kné sín bæði
skepnan öll er skyld at falla,
skapari minn, fyr ásjón þinni.

Syni Máríu svartir færa
seggir blandat gall með dreggjum.
Fulla smán ok flestar pínur
fundu þeir, enn heimrinn stundi.
Fölnar skinn ok fellr at enni,
fættaz orð, enn þverrar mætti,
öndin leið af Jésú píndum,
yfirvaldanda himins ok landa.

Ek segi rétt, at engi mætti
ógrátandi vörrum láta,
Jésú minn, ef letrit læsi
linhjartaðr af píslum þínum.
Þvíat náttúran æpti af ótta
öll skjálfandi, enn himnar sjálfir
týndu ljósi, er berr vart bundinn;
bifaðiz hauðr í þínum dauða.

Enn í andláti Jésú sæta
oss er flutt at gægz á krossinn
fjandinn hafi ok frétt at syndum
færaglöggr, ef nökkur væri.
Hlægir mik, at hér mun teygjaz
hans forvitni sér til vansa.
Eigi mun nú ormr enn bjúgi,
agn svelgjandi, á króki fagna.

Öll helvítis járnhlið skjálfa ;
undraz myrkr, at ljós er styrkra.
Hlaupa fjandr ok ætla undan ;
ódæmin þeir sögðu at kæmi.
Hræzlan flaug um heljar bygðir ;
helga menn, er fjötrar spenna,
hlaut óvinrinn laust at láta
lamdr ok meiddr, er valdit beiddi.

Hvat er tíðinda? Hjálpaz lýðir.
Hví nú? Því at lét Jésús pínaz.
Hvat er tíðinda? Hraktr er fjandinn.
Hverr vann sigrinn? Skapari manna.
Hvat er tíðinda? Helgir leiðaz.
Hvert? Ágæt í tígnarsæti.
Hvat er tíðinda? Himnar bjóðaz.
Hverjum? Oss, er prísum krossinn.

Signat ljós, enn sæti Jésú,
sannr lífgari dauðra manna,
drag þú mik frá djöfla bygðum,
dróttinn blíðr, ok halt mér síðan!
Ævinliga með lyptum lófum
lof ræðandi á kné sín bæði
skepnan öll er skyld at falla,
skapari minn, fyr ásjón þinni.

Sé ek ei þann, at út megi inna,
orða snild þó at prófa vildi,
alla gleði, er fekk at fullu
forn Ádam við Jésú kvámu.
Sjálfr hann einn því at batt með bölvi
börn sín öll í dauðans pínu,
enn nú leysti öll úr banni
eitt hans barn ok miskunn veitti.

Hví stundaðir, forni fjandi
fremdar snauðr, á Jésú dauða?
Eða þóttiz þú meiri at mætti,
máttrinn hans þó at guðdóm váttar,
Eða hugðir þú líkams lygðir?
Líkam tók hann meyjar ríkrar.
Óverðgan hann flengdu fyrðar :
flekklausastr hann vann til ekki.

Þú fyrdæmdir auma Évam,
Éva mann fyr epli bannat,
maðr bannsettr um allar ættir,
ættin Krist, er spjóti nisti,
Kristr þik þó, er fant í fyrstu
fyrstan prett ok manndráps lystir.
Svá ódygðar brandrinn bjúgi
beygðiz aptr í þína kjapta.

Síðan reis með sigri af dauða
sunnudag ok gjörði kunnan
sinn ódauðleik mörgum manni
mildin sjálf, þótt deyja vildi.
Tvennar gengu tvisvar sinnum
tíu dægranna rásir hægar,
áðr en upp yfir himna hæðir
hóf hann blóð, þat er tók af móður.

Umrennandi sjau at sinnum
sjau daga grein ok þar til einum
hingat sendi hann helgan anda
hreinferðgastan lærisveinum.
Vegsamligr til handar hægri
hann er guðs með virðing sanna.
Sinn bjóðandi faðminn fríða
fyrða laðar til himna dýrðar.

Máríu son, fyr miskunn dýra
manns náttúru ok líkam sannan
kenz þú við, svá at mín þú minniz,
minn dróttinn, í ríki þínu.
Ævinliga með lyptum lófum
lof ræðandi á kné sín bæði
skepnan öll er skyld at falla,
skapari minn, fyr ásjón þinni.

Enn mun koma í öðru sinni
alls valdandi kóngr at gjalda
seggja ferðum sínar görðir
sóma örr á efsta dómi.
Svá geisar þá eldr ok eisa
jörð ok fjöll í heimi öllum,
eigi finnz þá upp úr skýjum
óbrunnit ok niðr at grunni.

Upp rísöndum allra landa
íbyggjorum við dóm enn hryggva
Jésús mun þá sárin sýna
súthrærandi ok píslarfæri.
Orð ok hugsan, allar görðir
eru kannaðar hvers sem annars.
Bjóðaz hvárki blót né eiðar,
byrgjaz úti gjafir ok mútur.

Engi finnz á þessu þingi
þrætugjarn né klókrar varnar
orða hreimr, er á dróttins dómi
dreifaz menn í flokka tvenna.
Aðra sveit með hæstum heiðri
hefr hann langt yfir speras efri,
steypir þá með eymd ok ópi
öðrum niðr í fjandann miðjan.

Reknir brott í dauðans drukknan
drepnir menn, er þar skulu brenna,
gnísta tennr í fýlu ok frosti ;
fjandr í kring um búka standa.
Brigzl ok hróp er at görvum glæpum,
grimmlig sótt í myrkri ok ótta.
Engi er ván á öðru en pínu,
eilíf nauð, enn kvikr er dauðinn.

Þessu í gegn mun finna fögnuð
fyrða hverr, er til sinnar dýrðar
herran bauð með hæstri prýði;
heim leiddir þvíat verða beimar:
ungir, glaðir enn, frjálsir, fríðir,
færir, mátkir, vitrir, skærir.
Hátíð gild er um allar aldir
alda þeim með virðing haldin.

Tárum rigni, enn tungan þagni,
taki af mál, en þurftug sálin
beriz um fast, svá at búkrinn hristiz!
Bið ek óttandi : hjálp mér, dróttinn!
Ævinliga með lyptum lófum
lof ræðandi á kné sín bæði
skepnan öll er skyld at falla,
skapari minn, fyr ásjón þinni.

Tvá hræðumz ek : dóm ok dauða.
Deyr sá margr, er engi bjargar.
Mitt eitt veit ek líf et ljóta
leiða mik í dróttins reiði.
Í margfaldri synda saurgan
svíður brjóst ok hefndum kvíðir
fyr afbrigði flestra dygða ;
fátt er þat, er siðuna váttar.

Vindi fullt hefir veslan anda
várt ofbeldit löngum feldan.
Blár ok ljótr í öfundar eitri
jafnan hefi ek næsta kafnat.
Reiðigall með sárum sullum
sviðrar mér um blásin iðrin.
Hrygðin slítr af hjarta rótum
harðan styrk í súta myrkri.

Festiz opt í fjúki lasta
frost ágirni mér í brjósti.
Græðgi drep með glæpum auðgum
grefz hér inn með krókum stinnum.
Hræðiliga með blindri blíðu
blekkiz hold í dauðans flekkun.
Hrelldr af slíku ætta ek aldri
ugglauss vera, þótt miskunn huggi.

Fyrirlátið mér, faðir enn sæti,
fyrirlátið mér! Ek vil gráta
orð ok hugsan, illar gerðir
auðmjúkliga ok firraz dauða.
Því lýt ek nú þér at fótum
þrøngdr ok kvaldr af mæðing taldri.
Klökkr ok hræddr ek þurfa þykkjumz
þína vægð í nauðsýn mína.

Svá fýsumz ek, sæti Jésú,
synda líkn, at þeira myndir
lítaz mér, sem liggi þrútit
linna eitr um hjartat innan.
Send hingat mér sjaufalds anda
sanna gipt, þá er leysi úr banni
mína önd, svá at mættak þjóna,
Máriu blóm, fyr ykkrum sóma!

Laust aldrigi lát mig, Kriste,
lasta vinds í bylja kasti!
Typta mitt, ok tem sem optast,
tendrat brjóst með líknar vendi,
svá at grátandi fúss at fótum,
faðir skínandi, krjúpa ek þínum
hvert þat sinn, er ek kulda kenni
kostalauss af glæpa frosti!

Beiðik nú fyr Máriu móður
mjúka bæn ok fagran tænað,
á treystandi, Jésú Kriste,
yðra vægð, er týndum nægðiz:
pín mik, áðr en dettr á dauði,
dróttinn minn, í kvölum ok sóttum,
að því miðr ek sé þá síðan
slitinn af fjandans króki bitrum!

Lífit sjálft, at luktri æfi
leys mitt bann fyr iðran sanna!
Óleo smurðr enn veit at ek verða
viðrkennandi mildleik þenna!
Hreinast gef þú hjarta mínu
hold ok blóð, er tókt af móður,
listiligasta leiðarnesti
leystri önd af holdsins böndum.

Hræðumz ek, at sárt muni svíða
samvizkunnar bygð af grunni,
sundruð öll, þá er syndir kalla
sína eign á hjarta mínu.
Dökkvir munu þá fjandans flokkar
færaz nær með ópi ok kæru,
búnir mik at brenna ok skeina,
bíta, kremja, rífa ok slíta.

Mun þú þetta, enn dýri dróttinn,
djöfla sveitum nökkut veita,
mína önd at meiða ok pína,
Máriu barn, enn hjálpar varna?
Heitu ok rauðu hjartablóði
hana leystir, ok því má ek treysta,
Jésú, þinni ást, er mönnum
öllum bauð til lífs frá dauða.

Heyr þú mik nú, himins ok jarðar
háleit bygðin allra dygða,
megin dróttningin manna ok engla,
móðir guðs ok blezan þjóða!
Þá er mæðumz í nógum nauðum,
nálæg verð þú minni sálu!
Vef ágætu verndarskauti,
ván mín sönn, er hjálpar mönnum!

Mária, kreist þú mjólk úr brjóstum,
mín dróttning, fyr barni þínu!
Dreyrug föðurnum sýn þú sárin,
sonr Máriu, er naglar skáru!
Ek vænumz, at ykkrum þjóni
engi kvöl megi dróttna lengi,
miskunnar þá er mjúkust renna
merkin slík um himna ríki.

Frammi stattu, er fæddir dróttin,
fyr skínanda barni þínu!
Miskunn bið þú at mjúka finni
maðrinn hverr, enn glæpi þverri!
Ber þú framm af blíðum vörrum
bænar mál fyr kristnum sálum!
Mária, Jésú móðir dýrust,
mun þú, at eigi skiljumz undan!

Þú ert hreinlífis dygðug dúfa,
dóttir guðs ok lækning sótta,
giptu vegr ok geisli lopta,
gimsteinn brúða ok dróttning himna,
guðs herbergi ok gleyming sorga,
gleðinnar past ok eyðing lasta,
líknar æðr ok lífgan þjóða ;
loflig mær, þú ert englum hæri.

Þú ert elskandi ein af sprundum,
ágætust fyr lítillæti,
um bætandi bragna syndir ;
blessuð mær, þú ert dróttni kærust.
Þú ert hitnandi heilags anda
höll ok prýdd með dáðum öllum,
ei kennandi, kvitt af syndum,
krapta þröng, enn löstinn öngvan.

Mária, ert þú móðir skærust,
Mária, lifir þú sæmd í hári,
Mária, ert þú af miskunn kærust,
Mária, létt þú synda-fári!
Mária, lít þú mein, þau er váru!
Mária, lít þú klökk á tárin!
Mária, græð þú mein en stóru!
Mária, dreif þú smyrsl í sárin!

Tungusætr ef einhverr ýta
orðum hyggz í kvæði at skorða
mjúkan dikt at makligleikum,
mín dróttning, af heiðri þínum,
því er líkast, sem rasi ok reiki
ráðlauss seggr at ýmsum veggjum
fældr ok byrgðr, ok feti þó hvergi
fúss í brott úr völundarhúsi.

Hrærð af list þó at hvers manns yrði
hold ok bein at tungum einum,
vindr ok leiptr sem grænar grundir,
grös ilmandi, dupt ok sandar,
hagl ok drif, sem fjaðrir fugla,
fiskar, dýr sem holt ok mýrar,
hár ok korn sem heiðar stjörnur,
hreistr ok ull sem dropar ok gneistar,

viðr ok grjót sem staðir ok stræti,
strengir, himnar, lopt ok englar,
orma sveit ok akrar hvítir,
jurtir, málmr ok laufgir pálmar -
augabragð þótt aldri þegði,
allar þær af fyrnsku væri
máðar, fyrr en Máriu prýði
mætti skýra fullum hætti.

Mária, ver þú mér í hjarta,
mildin sjálf, þvíat gjarna vildak,
blessuð þér, ef mættak meira,
margfaldastan lofsöng gjalda.
Loflig orð í ljóðagörðum
listiligri móður Kristi
öngum tjáir at auka lengra :
einn er dróttinn Máriu hreinni.

Enn krossfesti kraptr enn hæsti,
Kristr, er fjórir broddar nistu,
þér býð ek ok þinni móður
þetta verk, er í einn stað settak.
Þá látið mik þessa njóta
þröngskorðaðra kvæðisorða,
er þit sjáið mik öllu varða,
öndin mín at forðiz pínu!

Veri kátir nú virða sveitir!
Vættik þess, í kvæðis hætti
várkynni þó at verka þenna
vandak miðr, en þætti standa.
Varðar mest, til allra orða
undirstaðan sé réttlig fundin.
Eigi er glöggt, þó at eddu regla
undan hljóti at víkja stundum.

Sá er óðinn skal vandan velja,
velr svá mörg í kvæði at selja
hulin fornyrði, at trautt má telja ;
tel ek þenna svá skilning dvelja.
Vel því at hér má skýr orð skilja,
skili þjóðir minn ljósan vilja,
tal óbreytiligt veitt af vilja :
vil ek, at kvæðið heiti Lilja.

Sannri ást ok sætu brjósti
sinni rétt fyr hjálp ok minni
segi Máriu hverr, er heyrir,
hennar vers, á diktan þessa!
Verða kann, at mærin minniz
mín, þá er ligg ek kvaldr í pínu.
Berr mik þar til ván, á vörrum
víst ef léki á dóminus técum.

Almáttigr guð, allra stétta
yfirbjóðandi engla ok þjóða,
ei þurfandi stað né stundir,
staði haldandi í kyrrleiks valdi,
senn verandi úti ok inni,
uppi ok niðri ok þar í miðju,
lof sé þér um aldr ok æfi,
eining sönn í þrennum greinum!