Jón Valdi | Húnaflói – kvæða- og vísnasafn
Húnaflói – kvæða- og vísnasafn

Innskráning ritstjóra

Jón Valdi

Fyrsta ljóðlína:Hann hét Jón – það er svo algengt
bls.57-60
Viðm.ártal:≈ 1900
Flokkur:Söguljóð

Skýringar

Höf. hefur nokkurn aðdraganda að ljóðinu, rifjar upp að talsvert hafi verið um förumenn í Húnaþing á uppvaxtarárum hans og Jón var einn þeirra, frá Valdalæk á Vatnsnesi og því auknefndur Valdi. Þau urðu ævilok Jóns að hann var sendur vestur í sveitir að sækja steðja og skrúfstykki, var leið löng og baggar þungir. Hreppti hann illt veður og marðist undir byrði þessari, komst að Stóruborg í Víðidal, lagðist veikur og dó af meiðslum þessum.Var það laust fyrir aldamótin 1900 og var Jón þá kominn á áttræðisaldur.
Fyrir ljóðinu gerir höf.   MEIRA ↲
1.
Hann hét Jón – það er svo algengt
um ætt og faðerni ei veit.
Hann var gamall og grár fyrir hærum
á grund, er ég fyrst hann leit.
2.
Hann var stafkarl með stafkarls búnað
stórar og loðnar brýr.
Bauð af sér ærinn ótta
því ekki var svipurinn hýr.
3.
Kenjakarl var hann sagður
sem hvergi gat fundið ró.
En enginn sá hugar hans hreysi
né hvað þar inni bjó.
4.
Hann var sendur um allar sveitir
að sækja annarra föng
og bar oft þunga bagga
yfir beljandi vötnin ströng.
5.
Sjálfur átti hann ekkert
var öreigans sanna mynd.
En kvartaði aldrei um kjör sín
né kærði örlög blind.
6.
Ég kynntist snemma þeim karli
hann kom svo oft vestur á Nes
og honum stóð, held ég, á sama
hvaðan vindurinn blés.
7.
Í norðan stormi og stórhríð
steig hann sín jöfnu spor
eins og á grænar grundir
í glaða sól um vor.
8.
Við Miðfjörð er milt á vorin
mörg brekkan af skrauti full
skeljar í flokkum á fjöru
fegurstu barnagull.
9.
Við skruppum á skeljafjöru
skínandi vorkvöldin löng
og söfnuðum einstökum auði
með ærslum glaðværð og söng.
10.
Og skeljunum héldum til haga
um hóla og blómalaut.
Ógrynni fjár við áttum
ásauði, kýr og naut.
– – –
11.
Hann Jón gamli kom fyrir jólin
– það var jólagleðin hans –
fyrir krakkana, er sáu aldrei sjóinn
að sækja skeljafans.
12.
Þá úti stormar æddu
og öll virtust lokuð sund
klæðlítill, kaldur og þreyttur
kom hann um aftanstund.
13.
Hann gekk oft hljóður inn göngin
og greip í höndina á mér
spurði hvort amma ætti ekki rúm
uppbúið handa sér.
14.
Hann var velkominn ætíð að Völlum
og vissi hvar fæti hann drap. –
Við kenndum kenjar hans allar
hann komst í hátíðarskap.
15.
Þegar skeljar á gólfinu glóðu
greip hann annarleg þrá.
Það brá fyrir örlitlu brosi
og brýnnar lyftust þá.
16.
Hvað hann hugsaði, vissi hinn vitri
og voldugri – handan við sund
er hljóður í húmið starði hann
og hampaði skeljum í mund.
17.
En skjótur í skreppuna sína
skelja hann tíndi bing
óðar af stað – og oftast –
austur um Vatnsdal – og Þing.
18.
Þar skipti hann fengnum í fjöru
þá fékk hvert sína visk
Setta og Sveinki kuðung
en Sigga hörpudisk.
19.
Hún Sidda fékk óspart af öllu
– svo ekki ég samlokur tel –
Manga meyjardoppu
og Mundi öðuskel.
20.
Þetta var nú hans aðaliðja
og ekki launuð neitt
en þegar krakkarnir kysstu hann
var kaupið að fullu greitt.
21.
Ömurleg einatt verða
ævilok förumanns
svartnætti og sviptibyljir
síðast fylgjan hans.
22.
Hann Jón var ennþá á erli
og ógnarþyngsli bar
í náköldu niðamyrkri
en nú var hann orðinn skar.
23.
Drápsklyfjar mennskum mætti
mörðu hold og bein.
Á brjóstinu, burunni undir
blóðugt sár við gein.
24.
Hann böggunum kom þó til bæja
og bað um að skila frá:
Að oftar hann aldrei væði
yfir um Víðidalsá.
25.
En krakkarnir litlu sem kætti hann
krjúpa í hljóðlátri sorg
er blár og marinn hann bíður
banans á Stóru-Borg.
– – –
26.
Hann Jón gamli er löngu látinn
– að líkindum gleymdur þér. –
Ég legg þessar litlu skeljar
á leiðið hans, hvar sem það er.