Dæmi: Fyrsta iðranarkvæði
Sjálfur Guð, Drottinn sannleikans 
sagt hefur málshátt þann, 
að af nægð hjartans munnur manns 
mælir hvað hugsa kann. 
Svoddan kemur mér sjálfum við, 
sorgum vafinn eg þanninn bið: 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

2. Gengur hverjum til gjörnings síns 
gagnsemi nokkur þrátt, 
svo verð eg stundir stirðleiks míns 
stytta á þennan hátt: 
Vísur að leggja lag mitt við 
löng þó verði mín heilsubið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

3. Segja menn skáld þau sjaldan góð 
í sönnuðum orðskvið hér 
sem afgömul semja óð. 
Svo fer og líka mér. 
Vorkunnlátt mun lýða lið 
lasta ei veikan hróðrarsmið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

4. Áður en byrja eg áform mitt, 
eggjar mig þörfin bráð 
að fala mér, Drottinn, fullting þitt, 
frelsið og trúlig ráð. 
Þigg eg nú af þér leyfi og lið, 
lítilmagna þinn jafnan styð. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við. 

5. Ending heims og efsti dómur 
áminna jafnan mig, 
Himins og jarðar herra frómur, 
í hjarta að geyma þig. 
Þar með sátt og sannan frið 
sjálfan þig að binda við. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

6. Hagurinn mannsins hættur og aumur 
hörmung líður á sér, 
skammvinnur sem skuggadraumur, 
skynja eg slíkt á mér. 
Eftir lausn vorri eigum vér bið, 
öndin er mædd og girnist frið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

7. Margt hvað sem nú á dagana drífur 
dapran gjörir m[ig þrátt]* 
Hugsun þung í sinni mér svífur, 
sjaldan leik eg mér dátt. 
[Svo að mín]* öndin fá megi frið, 
fullting þitt eg held mér við. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

8. Áhyggja tveföld mæðir mig, 
menn þó ei fái séð, 
úrræðin líka auvirðilig 
og ómennskan þvingar með. 
Hvar finn eg þann mér leggi lið? 
Líknsemi þína eg, Drottinn, bið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

9. Blíð þó mér veröld brosi á mót,  
blekking þar undir er. 
Kaldan hlátur af krankri rót 
kúgar hún oft af mér. 
Lokkar hún mig með sér í sið, 
síð og árla mér bannar frið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

10. Í æsku var okkar vinátta stór, 
vafði hún mig að sér. 
Nú líð eg ýmist klapp eða klór, 
kitl hennar gallsprengt er.
Sýnir hún mörgum svoddan snið, 
sjá henni af því fæstir við. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

11. Svo hefur þessi aum andstyggð 
í óvanda leitt mig hér, 
að kann eg varla í kæti og hryggð 
klækjum að forða mér. 
Drottinn, aftur ven mig við 
vísu þína og helgan sið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

12. Ótrúa skyldi enginn mann 
elska veraldar lyst, 
um síðir af fótum svíkur hún hann, 
sálinni býr angist. 
Forþént hef eg Föðurinn við, 
þó fleygði hann mér í Vítis kvið. 

Hugraun minni, Guð hjálpi við.

13. Fúllíf veröldin, farðu með þig, 
fylgi þér hver eð vill. 
Þú hefur villt og volkað mig, 
vesaldar gyðjan ill. 
Rækt hef eg lagt þig rýrust við, 
reiknast má eg því Heljarkið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

14. Rétt er eg hyggi að ráðum þeim 
ræður Jóhannes mér: 
Ekki skulu þér elska heim 
og eigi það í honum er! 
Um fyrirgefning eg Föðurinn bið, 
frekt hef eg afrækt þennan sið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

15. Sest að mér einninn Satan hart, 
svikull með brögðin ný, 
tálagn synda mér tilbýr margt, 
tælist eg oft á því. 
Fyrir bannsettum flærðarsmið 
forði mér Drottins náðargrið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

16. Bölvaður Púkinn blindar hold, 
brotin því smakka vel. 
Sinnir ei um hin synduga mold 
sálin þó deyi í Hel. 
Gagneyða vill mér glæparið, 
glataðan sauð eg líkist við. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

17. Syndin að lyktum beiskist blíð 
og brjóstið manns vill þjá, 
samviskan tekur að stynja stríð, 
straffið hún þenkir á. 
Þetta er Púkans þyngsta snið, 
þar hefur margan standsað við. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

18. Ásaka mig á allar síður 
óvinir mínir þrátt. 
[Hugur minn]* því af hugraun svíður, 
hætt þó eg gjöri mér kátt. 
Hæst guðdómsmaktin sterk mig styð, 
stend eg ei nema þú veitir lið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

19. Sex og þrjátigi ára aldur 
öðlast hef eg að fá, 
geng til þurrðar og gjörist mjög kaldur, 
girnist því heimi frá. 
Mál er komið eg vakni við 
af vondum draum og glæpa sið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

20. Því mun ráð um hættan hag 
að hugsa og lifnað minn, 
sálar heimför og síðasta dag 
sem eg nálægan finn. 
Um gott andlát eg Guð minn bið, 
glaða upprisu og himnafrið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

21. Aldri veit nær feig og föl 
finnst mannskepnan hér.
Gildir því hverki um gaman né dvöl, 
gæti því hver að sér. 
Döprum vegi um dauðans hlið 
dugir öngvum að sporna við. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

22. Öngvum tjáir að auka lengur 
illsku né skemmdarþor,
Allrar veraldar götu gengur 
glöggva um síðir hvör*. 
Sækjum allir um sama mið, 
hvað sótt og dauða líður við. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

23. Jesús Kristus, hin sanna sól, 
sendur af Föðurnum er, 
nauðstöddum einn náðarstól 
nefnir hann skriftin hér. 
Veit eg gjörla hans vanda og sið 
veikum sálum að bjarga við. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

24. Vér skulum með trú og skærri bæn 
skreiðast Hans fótum að, 
þá mun oss huggun veitast væn, 
vottar hann sjálfur það. 
Ævinliga oss verður hann við, 
verum því fljótir að biðja um frið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

25. Komi þér allir menn til mín 
sem mæðist og syndir þjá. 
Þýða hressing af þungri pín 
þér skuluð gjarnan fá. 
Blíðyrði slík, þau boða mér frið, 
banvæn sálin þau huggast við. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

26. Dyrum lauk hann upp dýrðar ranns, 
Djöful og heiminn vann. 
Svolginn er dauði í sigran hans, 
syndugum náðir fann. 
Kvittir úr Vítis kvaldra klið
keypti hann oss í dýrð og frið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

27. Hann skilur að veik er skepnan hans, 
skjótt henni st[e]ndur* hjá, 
því að hann sjálfan misgjörð manns* 
mæddi krossi á. 
Fyrir hans hjartans blóð eg bið, 
blessuð sár og helga hlið: 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

28. Glöggt hann veit nær margföld mein 
mæða oss auma hér 
því hann gegnum brjósk og bein 
böl vors hjarta sér. 
Raun er að því nær reigjunst vér við 
ráðum Drottins og líknarsið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

29. Heilbrigðum græðslu hefur ei þú, 
Herra minn, þarfir séð, 
heldur þeim sem lama og lú 
lasta sér finna með. 
Eg er því einn í aumra lið 
andarsjúkur og girnist frið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

30. Lifandi Guð, þitt líknar nafn 
lofist af öllum hér. 
Ei er þér nokkur að neinu jafn, 
nauðsyn þú aumra sér. 
Hreinan lærdóm halt mér við, 
helgan lifnað og góðan sið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

31. Veröld, himinn og verk þín snjöll 
vitna þinn almátt hér. 
Sköpuð náttúran skynjar öll 
að skuli hún lúta þér. 
Skal eg svo kvæðið skiljast við.
Skaparinn gefi oss eilífan frið. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

32. Hér vil eg lyktuð ljóð um sinn 
láta af höndum mér. 
Vilji þau nokkur náungi minn 
nýta að gamni sér
sé þeim glatt með góðum frið, 
guðligan lifnað haldist við. 

Hugraun minni, Guð, hjálpi við.

Ólafur Jónsson á Söndum